Bitum
Bitum (bắt nguồn từ từ tiếng Pháp bitume /bitym/), còn được viết là bi-tum, cũng còn được gọi là bi-tuym, là một loại chất lỏng hữu cơ có độ nhớt cao, màu đen, nhớp nháp. Tan được trong cacbon đisulfua (CS2), benzen, cloruafooc và một vài dung môi hữu cơ khác. Theo nguồn gốc thì bitum có thể chia làm ba loại chính: Bitum dầu mỏ, Bitum đá dầu, Bitum thiên nhiên.
Ngày nay, bitum đa phần được sử dụng trong nghành kiến thiết xây dựng giao thông vận tải. Tùy theo công suất, điều kiện kèm theo khí hậu và chiêu thức xây đắp mà sử dụng bitum dầu mỏ rắn, bitum dầu mỏ quánh, bitum dầu mỏ lỏng trong thiết kế xây dựng giao thông vận tải .
Trong quá khứ, bitum được sử dụng để chống thấm nước cho tàu thuyền cũng như để làm lớp sơn phủ cho các công trình xây dựng; rất có khả năng là thành phố cổ Carthage đã dễ dàng bị cháy do sử dụng quá nhiều bitum trong xây dựng.
Bạn đang đọc: Bitum được hiểu như thế nào?Bitum được hiểu như thế nào?
Phần lớn những nhà địa chất cho rằng những mỏ trầm tích tự nhiên chứa bitum được tạo ra từ những phần còn lại của những loại vi tảo cổ và những sinh vật khác đã từng sống sót trên Trái Đất. Các sinh vật này chết đi và phần còn lại của chúng đã bị trầm tích hóa trong bùn ở đáy đại dương hay những hồ mà chúng đã sinh sống. Dưới tác động ảnh hưởng của nhiệt và áp suất ở độ sâu chúng bị trầm tích hóa thì những phần còn lại của những sinh vật này bị chuyển hóa thành những chất như bitum, dầu mỏ hay kerogen .Một số ít những nhà địa chất, những người theo thuyết nguồn gốc phi sinh vật của dầu mỏ thì cho rằng bitum và những hydrocarbon nặng hơn mêtan khác có nguồn gốc từ những độ sâu bên trong lớp phủ của Trái Đất thay vì có nguồn gốc từ những mảnh vụn sinh học . Theo ‘ ‘ Petroleum Handbook ‘ ‘ ( 1966 ), bitum hoàn toàn có thể coi là một hệ chất keo của những thành phần vòng thơm tỷ lệ cao trong dầu với những phân tử dạng vòng. Từ phát biểu này, một điều rõ ràng là bitum hoàn toàn có thể coi là một hỗn hợp rất phức tạp đa phần của những hydrocarbon có điểm sôi cao. Thành phần của nó xê dịch theo vị trí địa lý của khu vực chứa dầu mỏ cũng như công nghệ tiên tiến sử dụng trong sản xuất. Nói chung thành phần của bitum chứa khoảng chừng :
Khoảng 32% asphaltenes: Các hợp chất thơm tương đối cao phân tử và các hydrocarbon khác vòng, trong đó có một vài chưa no. Chúng hòa tan trong cacbon đisulfua nhưng không hòa tan trong naphtha của dầu mỏ;Khoảng 32% nhựa: Các pôlyme được tạo ra từ quá trình xử lý các hydrocarbon chưa no;Khoảng 14% các hydrocarbon no: Các hydrocarbon trong đó các nguyên tử cacbon được kết nối bằng các liên kết đơn;Khoảng 22% các hydrocarbon thơm: Các hydrocarbon chứa một hay nhiều vòng benzen trên một phân tử, bao gồm cả các hydrocarbon thơm đa vòng (theo Simmers và những người khác năm 1959 và Simmers năm 1964).
Trong khi bộc lộ và ứng dụng của bitum trong nhựa đường và hắc ín là tương tự như nhau nhưng vẫn sống sót những độc lạ cơ bản giữa hai 2 lớp vật tư này ( Puzinauskas và Corbett, 1978 ). Nhựa đường được tách ra từ dầu mỏ bằng công nghệ tiên tiến mà không có hiện tượng kỳ lạ phá vỡ cấu trúc ( cracking ) hay biến hóa bởi nhiệt còn hắc ín thu được nhờ cacbon hóa nhiệt độ cao của than chứa bitum. Về thành phần hóa học, hắc ín đa phần chứa những hydrocarbon vòng thơm tỷ lệ cao và khác vòng. trái lại, nhựa đường chứa nhiều hydrocarbon dạng parafin và naphtha cao phân tử và những dẫn xuất của chúng. Trong những ứng dụng và sử dụng có sự đốt nóng tương tự thì hắc ín sinh ra nhiều hơn đáng kể những hydrocarbon thơm đa vòng so với nhựa đường. Trong những khảo sát dịch tễ học so với công nhân tham gia vào sản xuất hắc ín người ta phát hiện ra là tỷ suất mắc bệnh ung thư phổi cao hơn nhưng không thấy sự ngày càng tăng của ung thư hay những ảnh hưởng tác động ô nhiễm khác trong những nghiên cứu và điều tra so với công nhân tham gia vào sản xuất và sử dụng nhựa đường .
Hàm lượng benzo(alpha)pyren trong nhựa đường dầu mỏ thu được từ các loại dầu mỏ khác nhau ở Nga được Janyseva và những người khác xác định năm 1963.Họ chứng minh rằng hàm lượng benzo(alpha)pyren trong bitum mạch thẳng đã thấp hơn một phương pháp đáng kể (ở mức 0,6 mg/kg) so với hàm lượng trong bitum thu được s bã sau cracking (ở mức 4–272 mg/kg). Schamp & van Wassenhove (1972) thông báo rằng hàm lượng của benzo(alpha)pyren ở mức 3–5 mg/kg trong bitum.
Nguồn tự nhiên
Bitum tự nhiên và những trầm tích nhựa đường có ở nhiều nơi khác nhau trên quốc tế, hầu hết là do những dầu khoáng thấm qua lòng đất. Mỏ nhựa đường tự nhiên lớn nhất và nổi tiếng nhất là hồ Trinidad, nó là hỗn hợp của khoảng chừng 39 % bitum, 32 % khoáng chất khác và 29 % nước và khí .
Sản xuất tự tạo
Tổng sản lượng sản xuất bitum trên quốc tế năm 1973 khoảng chừng 90 triệu tấn. Năm 1979, sản lượng này đạt mức khoảng chừng 100 triệu tấn và vẫn liên tục tăng cho đến nay, mặc dầu với tỷ suất tăng thấp hơn .Bằng tinh luyện và giải quyết và xử lý thì những loại bitum sau được sản xuất :
Bitum “thẳng”:
Là chất còn lại sau khi chưng cất trong chân không hay không khí những loại dầu mỏ chứa nhựa đường. Đối với những ứng dụng đặc biệt quan trọng, cặn bitum loại chứa dầu hắc ín rất cứng hoàn toàn có thể thu được nhờ chưng cất dầu mỏ đã qua cracking .
Bitum “thổi”:
Được sản xuất bằng phương pháp thổi luồng không khí ngược chiều với luồng bitum thẳng nóng chảy. Phản ứng oxy hóa diễn ra dẫn tới việc khử hiđrô và polyme hóa các thành phần thơm và chưa no. Trong quá trình này, các phân tử vòng thơm cao phân tử lượng có thể được tạo ra.
Bitum “cắt bớt” (hay loại bitum lỏng hơn):
Thu được bằng phương pháp trộn bitum với những dung môi dầu mỏ hay dầu khoáng, đôi lúc với hắc ín hay những chất thơm cao phân tử được chiết ra .
Bitum nhũ tương:
Được tạo ra bằng phương pháp nhũ tương hóa 50-65 % bitum trong nước với sự tham gia của 0,5 – 1,0 % chất chuyển thể sữa, thường thì là xà phòng và nói chung được sử dụng ở dạng lạnh cho những mục tiêu công nghiệp và làm đường .
^ abc
Đặng Thái Minh, “Dictionnaire vietnamien – français. Les mots vietnamiens d’origine française”, Synergies Pays riverains du Mékong, n° spécial, năm 2011. ISSN: 2107-6758. Trang 62.