Bo bo từ đâu ra?

Lúa miến (sorghum) – nỗi ám ảnh một thời đối với người dân VN với tên gọi bo bo – Ảnh tư liệu

Chẳng Các thế còn có tình hình ức hiếp, còng kẹp, tập trung học tập để gò ép vào tập đoàn. Các tập đoàn không có nội dung nhưng vì sợ phê bình làm chậm nên thành lập vội vã. Có nơi tình hình này rất nghiêm trọng: đánh trói nông dân, bắt tập trung học tập cải tạo cho thông rồi mới cho về…”.

Bạn đang đọc: Bo bo từ đâu ra?

Bạn đang đọc: ​Bo bo từ đâu ra?

Hậu quả là sản lượng lương thực Nhà nước kêu gọi trong năm 1979 chỉ còn được 1,45 triệu tấn, sút giảm nghiêm trọng so với 2,04 triệu tấn năm 1976. Sản lượng lúa đầu người, tức nồi cơm dân cư, cũng giảm từ 211 kg / người năm 1976 xuống còn 157 kg / người năm 1980 . Bo bo cứu đói Trong hồi ký của mình, nguyên phó thủ tướng Trần Phương kể : “ Nhiệm vụ nặng nhất của nhà nước và của phó thủ tướng đảm nhiệm lưu thông hồi ấy là chạy gạo. Nhu cầu gạo ăn và thóc giống mỗi năm phải bảo vệ tối thiểu 300 kg thóc / đầu người . Dưới mức ấy phải “ vác rá ” đi xin viện trợ của Các nước đồng đội hoặc vay nợ để mua lương thực ”. Chính vì tình hình nghiêm trọng như vậy nên cơ cấu tổ chức bữa ăn được độn cả rau, khoai vào, mà đặc biệt quan trọng là bo bo đã thành nỗi ám ảnh của dân cư . Giáo sư Nguyễn Văn Luật, nguyên viện trưởng Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long, kể khi còn đi học đã thấy Liên Xô và nhiều nước khác trồng bo bo, nhưng họ ít dùng trực tiếp làm thực phẩm cho con người . Tinh bột đa phần trong bữa ăn của họ là khoai tây, bột mì đã qua chế biến và một chút ít cơm gạo. Loại bo bo mà dân Việt một thời phải trệu trạo nhai để sống sót còn gọi lúa miến ( sorghum ), là loại cây chịu hạn rất tốt . Vẻ ngoài của nó rất giống cây bắp, nhưng trổ ra chùm nhiều hạt nhỏ như hạt đậu ở phần ngọn. Bo bo có vỏ rất cứng không hề nấu ăn trực tiếp như kiểu người Việt từng phải ăn. Liên Xô, Ấn Độ cùng 1 số ít nước khác từng viện trợ và bán nợ bo bo cho việt nam làm lương thực. Ngoài ra cũng có 1 số ít triển khai theo nghị định thư hàng đổi hàng . Ngoài bo bo, người dân việt nam còn ăn độn lúa mì và lúa mạch nguyên hạt chưa xay, được quen gọi chung là bo bo. Theo giáo sư Mai Văn Quyền – chuyên viên cây lương thực, từ thời chiến miền Bắc việt nam đã nhập lúa mì ( wheat ) nguyên hạt từ Liên Xô về làm lương thực tạm . Để làm thực phẩm cho con người phải qua xay xát thải cám, lên men thành bột mì nhưng nhiều đợt việt nam không có điều kiện kèm theo làm kịp nên đưa thẳng đến người dân. Ngoài phương pháp ngâm nước, nấu lâu để ăn trực tiếp như cơm, người dân còn tự giã làm bột, nhưng vẫn dai cứng do không lên men được . Đặc biệt, lúa mì được nhập thời kỳ ấy có phẩm cấp thấp từ đầu nguồn, lại liên tục bị suy giảm ở khâu luân chuyển nên thành “ miếng khổ nhớ đời ”. Miền Bắc từng trồng thử lúa mì vào vụ đông xuân với hiệu suất 2-3 tấn mỗi mẫu trong thời hạn 80-90 ngày nhưng không tăng trưởng đại trà phổ thông được vì sâu bệnh … Riêng lúa mạch ( barley ) hầu hết dùng trong công nghiệp chế biến rượu bia, thức ăn gia súc và nguyên vật liệu sinh học. Một số ít được làm bánh kẹo truyền thống lịch sử nhưng phải qua xay xát kỹ và trộn thêm với Các loại bột khác như bột mì, bắp và sữa . Nó không được làm thức ăn trực tiếp như gạo nấu cơm ăn ngay cho con người. Tuy nhiên, người việt nam cũng từng trệu trao nhai nó trong thời đói kém .

Ông Hải (nhân viên Sở Ngoại vụ TP.HCM) với thùng sắt đựng bo bo được giữ làm kỷ niệm: “Bo bo ăn thế nào ra thế đấy, nhưng nó đã cứu đói gia đình tôi” – Ảnh: Q.V.

Từng được trồng, nhưng dân chê

Giáo sư Võ Tòng Xuân nhớ: “Năm 1972, miền Nam đưa hạt giống bo bo, tức lúa miến, về trồng trong chương trình đa canh hóa. Đầu tiên bo bo được trồng thí nghiệm ở Cần Thơ và Bình Đức, An Giang. Sau mùa thu hoạch lúa nổi tháng 12, hạt bo bo được gieo.

Xem thêm: Tổng giám đốc điều hành – Wikipedia tiếng Việt

Hồi ấy vùng đất này rất phì nhiêu nhờ phù sa lũ và rơm rạ sau vụ lúa. Sản lượng bo bo trồng khoảng chừng 3-4 tấn / ha qua ba tháng ”. Sau năm 1975, bo bo liên tục được trồng ở vùng này trong chương trình lan rộng ra nguồn lương thực vì thực trạng khó khăn vất vả. Tuy nhiên nó không được tăng trưởng đại trà phổ thông vì bị dân chê khó ăn . Giáo sư Luật chưa quên miền Bắc sau năm 1975 cũng trồng thử cây này nhưng không hề lan rộng ra vì hiệu suất kém. Vợ ông Luật từng nhận ít hạt bo bo về trồng ở vườn mà chưa lần nào được ăn . Mới đầu hàng xóm tưởng giống bắp mới, nhưng nó không cho trái lớn mà đậu thành từng chùm hạt tròn và bị sâu bệnh phá hoại kinh hoàng. Hiện nay hầu hết chỉ một số ít vùng núi Tây Bắc và Bắc Trung bộ còn lẻ tẻ trồng bo bo tương thích với đất khô nóng . Hồi khó khăn vất vả, mái ấm gia đình ông Luật ở Thanh Trì, Thành Phố Hà Nội, được phân phối bo bo. Với tem phiếu giáo viên, bà Trần Thị Minh Thu, vợ ông, được mua 13 kg lương thực. Có đợt bà nhận 50% bo bo, nửa gạo, có đợt toàn bo bo . “ Hồi ấy đói kinh khủng. Các nhà không có tem phiếu càng đói nóng bức. Bây giờ nghĩ lại không hiểu sao mình ăn bo bo nổi. Thế mà hồi ấy nó vẫn bị người ta đánh cắp vì quá đói ” – bà Thu kể mình đi dạy cất bọc bo bo ở góc phòng bị lấy mất . Bà phải vay tiền ra mua tạm ngoài chợ đen với giá đắt hơn gấp mấy lần. Con bà lúc ấy mới 5 tuổi cũng phải nhai bo bo cứng ngắc, nên nhà khi nào cũng lộp cộp tiếng giã bo bo trong cối giã cua … Đến giờ ông Nguyễn Nhật Tân, lúc đó là thứ trưởng Bộ Ngoại thương, vẫn nhớ chính vì bữa ăn người dân khổ sở như vậy nên nhà nước phải căng thẳng mệt mỏi xoay xở. Tàu luân chuyển vừa về Hải Phòng Đất Cảng hay TP. Hồ Chí Minh là phải nhanh gọn bốc dỡ đưa về mạng lưới hệ thống phân phối quốc doanh cho dân ăn . Có quá trình việc dỡ hàng bị chậm trễ trong lúc dân thiếu đói nóng bức, chính Các ông Đỗ Mười, Đinh Đức Thiện và Đồng Sỹ Nguyên đều phải lần lượt xuống giải tỏa bằng kỷ luật quân đội . Lãnh đạo Các tỉnh trông vào nguồn lương thực từ cảng TP. Hải Phòng cũng dồn về. Nhiều đêm đến 2 g sáng họ còn đứng ở cảng. Nhưng họ vừa về Thành Phố Hà Nội tình hình lại như cũ, kể cả nạn đánh cắp bùng nổ. Công nhân quá khổ không trộm được nguyên bao thì dùng ống sắt, ống trúc chọc thủng bao bo bo, gạo cho chảy vào túi mình . Tôi lớn lên, không biết bo bo là gì …

Tôi lớn lên khi đất nước không còn chia Bắc- Nam Chẳng biết chiến tranh là gì, chỉ được nghe trong Các câu chuyện của cha Tôi lớn lên khi tháng tháng không còn lo phiếu tem Không biết bo bo là gì, chỉ còn lại trong Các ký ức của mẹ… …Rồi ngày tháng trôi Bao đổi thay đến với cuộc đời Thì trong trái tim tôi luôn tự hào là người VN Màu cờ thắm tươi vẫn phấp phới với Các cuộc đời Lòng bồi hồi nhớ…

(Trích lời ca khúc Lá cờ  của nhạc sĩ trẻ TẠ QUANG THẮNG)

_________

Khó thể tưởng tượng một quốc gia xuất khẩu gạo số 1 quốc tế mà thời ấy phải chạy vạy vay mượn lương thực quốc tế . Kỳ trước : Gạo vào nhà bếp dân Kỳ tới : Vay gạo Indo, mượn lúa mì Ấn Độ

Giới thiệu: Quang Sơn

Quang Sơn là giám đốc hocdauthau.com - Kênh thông tin học đấu thầu, kiến thức tổng hợp, công nghệ, đời sống.

0 Shares
Share
Tweet
Pin