Bài này viết về thuộc tính của âm thanh. Đối với khoảng cách thẳng đứng trong khoảng trống, xem cao độ
Cao độ là một đặc tính của tri giác cho phép người ta có thể sắp xếp những âm thanh khác nhau thành một chuỗi những âm có mối tương quan với nhau về tần số dao động, tức cao độ chính là độ “cao”, “thấp” của âm thanh phụ thuộc vào tần số dao động. Tần số dao động càng lớn thì âm thanh càng “cao” , ngược lại. Cao độ cùng với trường độ, cường độ và âm sắc là 4 thuộc tính chính của âm thanh có nhạc tính.
Cao độ hoàn toàn có thể được định lượng như tần số, nhưng nó chưa phải chính là một đặc thù thuần túy khách quan thuộc vật lý, mà nó chính là một thuộc tính chủ quan thuộc tâm ý âm học ( tâm thính học ; psychoacoustic ) của âm thanh. Việc nghiên cứu và khảo sát về cao độ và sự nhận thức về cao độ đã từng chính là một yếu tố trọng tâm trong ngành tâm ý âm học, , nó từng đã được dùng làm phương tiện đi lại trong sự định hình , kiểm nghiệm những nguyên tắc về đặc tả âm thanh, về quá trình giải quyết , xử lý và nhận thức trong mạng lưới hệ thống thính giác.
Cao độ và tần số
Bạn đang đọc: Cao độ (âm nhạc) – Wikipedia tiếng Việt
Mối tương quan giữa tần số , và nhận thức về cao độ.
Cao độ (âm nhạc) – Wikipedia tiếng Việt
Cao độ là một cảm xúc của thính giác, trong đó người nghe hoàn toàn có thể ấn định đã được những âm thanh vào những vị trí tương đối ở trên một thước đo hầu hết dựa vào tần số rung. Cao độ có quan hệ ngặt nghèo với tần số, nhưng không phải chính là một mối quan hệ tương tự. Tần số là một khái niệm khoa học khách quan, trong khi cao độ chính là một phạm trù mang tính chủ quan. Bản chất của những sóng âm chưa có cao độ, , và xê dịch của chúng hoàn toàn có thể đã được đo đạc với tốt nhất là tần số. Nhưng tần số này khiến não bộ của con người sắp xếp thành những tiêu chuẩn chủ quan về cao độ .
Các cao độ thường được xác định như là những tần số (số dao động trong 1 giây hoặc hertz) chỉ bằng cách so sánh những âm này với những đơn âm là những âm có chu kỳ và dạng sóng như sóng sin. Có thể xác định cao độ của những sóng âm có dạng phức tạp , chưa tuần hoàn chỉ bằng cách này. Trong hầu hết các trường hợp, cao độ của những âm thanh phức tạp như giọng nói hoặc nốt nhạc gần giống như tần số của những âm thanh có chu kỳ tuần hoàn hoặc gần tuần hoàn.
Cao độ của những âm phức tạp hoàn toàn có thể đã được cảm nhận rất mơ hồ, có nghĩa chính là tùy vào người nghe mà hoàn toàn có thể cảm nhận được sự khác nhau giữa hai hoặc nhiều nốt nhạc. Tuy tần số cơ bản trong thực tiễn ( tần số chính của âm ) hoàn toàn có thể đã được xác lập chỉ bằng những dụng cụ đo đạc, nhưng nó vẫn tạo ra những cảm nhận khác nhau về cao độ, nguyên nhân chính là do những bồi âm, sóng hài hay là những lý do khác. Sự cảm nhận của mạng lưới hệ thống thính giác của con người hoàn toàn có thể gặp trở ngại vất vả trong việc phân biệt những tần số khác nhau của những nốt nhạc trong những thực trạng số 1 định nào đó .
Cao độ phụ thuộc vào mức độ lớn nhỏ của âm thanh (cường độ, âm lượng), đặc biệt chính là ở tần số dưới 1000 Hz , và ở trên 2000 Hz. Cao độ của âm trầm sẽ cảm giác thấp dần khi tăng áp lực âm thanh (tăng âm lượng). Ví dụ, một âm thanh có tần số 200 Hz nếu nghe trong điều kiện âm lượng lớn cũng sẽ cảm thấy cao độ của nó thấp hơn bán cung so với cao độ khi nghe âm này với âm lượng vừa đủ nghe. Trên 2000 Hz, cao độ cũng sẽ cao hơn khi âm lượng lớn hơn.
Ngưỡng phân biệt
Ngưỡng phân biệt ( just-noticeable difference / jnd : ngưỡng của sự biến hóa mà hoàn toàn có thể cảm nhận được ) nhờ vào vào lượng đổi khác của tần số âm thanh. Dưới 500 Hz, ngưỡng phân biệt nằm ở khoảng chừng 3 Hz so với sóng sin, và 1 Hz so với âm thanh phức tạp, ở trên 1000 Hz thì ngưỡng phân biệt so với sóng sin chính là khoảng chừng 0.6 % ( khoảng chừng 10 cent ). Ngưỡng phân biệt thường đã được thử nghiệm chỉ bằng cách phát 2 âm thường xuyên xem người nghe hoàn toàn có thể cảm nhận được sự độc lạ của cao độ hay không. Ngưỡng phân biệt trở nên nhỏ hơn nếu hai âm đã được phát cùng một lúc vì khi đó người nghe hoàn toàn có thể phân biệt đã được hiện tượng kỳ lạ phách. Tổng số cao độ hoàn toàn có thể cảm nhận đã được trong khoanh vùng phạm vi ngưỡng nghe của con người chính là khoảng chừng 1400, tổng số nốt nhạc trong âm giai điều hòa âm đến từ 16 đến 16000 Hz là 120 nốt.
Cao độ : cao , thấp
Theo Viện Tiêu chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ, cao độ chính là thuộc tính thính giác của âm thanh, theo đó âm thanh hoàn toàn có thể được đặt ở trên một thang đo đến từ thấp đến cao. Kể đến từ khi cao độ được xem như thể một đại lượng tương quan ngặt nghèo đến tần số thì nó gần như được xác lập bằng vận tốc xê dịch của chưa khí tạo ra bởi sóng âm và hầu hết chưa tương quan gì với cường độ, hoặc biên độ của sóng. Cao độ ” cao ” có nghĩa là giao động rất nhiều nhanh, , cao độ ” thấp ” tương ứng với xê dịch chậm hơn. Mặc dù vậy ở hầu hết những ngôn từ đều dùng những đặc ngữ tương quan đến ” độ cao ” của âm thanh để chỉ ” cao độ “. Có dẫn triệu chứng chứng tỏ rằng con người thật sự cảm nhận đã được một nguồn âm thanh phát ra đến từ vị trí cao hơn hoặc thấp hơn theo chiều khoảng trống thẳng đứng khi tần số âm thanh tăng hoặc giảm.
Moore, B.C. & Glasberg, B.R. (1986) Thresholds for hearing mistuned partials. as separate tones in harmonic complexes. J. Acoust. Soc. Am., 80, 479–483.Parncutt, R. (1989). Harmony: A psychoacoustical approach. Berlin: Springer-Verlag, 1989.Plack, Christopher J. (2005). Pitch: Neural Coding and Perception. Springer. ISBN 0-387-23472-1. Schneider, P.; Sluming, V.; Roberts, N.; Scherg, M.; Goebel, R.; Specht, H.-J.; Dosch, H.G.; Bleeck, S.; Stippich, C.; Rupp, A. (2005): Structural and functional asymmetry of lateral Heschl’s gyrus reflects pitch perception preference. Nat. Neurosci. 8, 1241-1247.Terhardt, E., Stoll, G. and Seewann, M. (1982). Algorithm for extraction of pitch and pitch salience from complex tonal signals. Journal of the Acoustical Society of America, 71, 679-688.