Đa dạng sinh học là gì, tại sao nó quan trọng với sự sinh tồn của loài người và sinh vật trên trái đất ? Côn trùng & vi sinh vật“Không khí mà chúng ta thở, nước chúng ta uống và thực phẩm chúng ta ăn hoàn toàn phụ thuộc vào đa dạng sinh học, thứ mà giờ đây đang lâm vào thời kỳ khủng hoảng — Tất cả là do chúng ta. Điều này có ý nghĩa gì đối với tương lai của loài người, và liệu ta có thể chấm dứt cuộc khủng hoảng này?
Đa dạng sinh học (biodiversity) là gì vậy?
Đa dạng sinh học (biodiversity) là gì vậy?
Bạn đang đọc: Đa dạng sinh học (biodiversity) là gì vậy?Là sự phong phú của sự sống trên Trái Đất, trong mọi hình thái và mọi mối tương tác của nó. Nếu điều đó nghe có vẻ như quá bát ngát, thì do tại nó vốn dĩ là vậy. Đa dạng sinh học là đặc thù phức tạp nhất của hành tinh tất cả chúng ta, là đặc thù thiết yếu nhất. “ Không có đa dạng sinh học, quả đât sẽ không có tương lai, ” giáo sư David Macdonald thuộc Đại học Oxford từng phát biểu như vậy .Thuật ngữ “ đa dạng sinh học ” chỉ mới sinh ra vào năm 1985 — “ biodiversity ” là một phiên bản rút gọn của cụm từ “ biological diversity ” — nhưng giờ đây, sự mất mát đa dạng sinh học quy mô toàn thế giới rõ ràng đã trở thành một thảm họa nghiêm trọng tương tự hay thậm chí còn còn hơn cả đổi khác khí hậu .Nói một cách khoa học, đa dạng sinh học gồm có nhiều cấp bậc, mở màn từ [ phong phú ] gen, sau đó là những loài riêng không liên quan gì đến nhau, sau nữa là những quần xã sinh vật, ở đầu cuối là hàng loạt hệ sinh thái, và ví dụ điển hình như những khu rừng hay những rạn sinh vật biển, ở đó đời sống tác động ảnh hưởng qua lại với nhau trong thiên nhiên và môi trường vật lý. Những mối tương tác vô tận đã biến Trái Đất thành một nơi hoàn toàn có thể sống được trong hàng tỷ năm qua .Có một cách nhìn mang tính triết học hơn về đa dạng sinh học như sau : nó đại diện thay mặt cho những kiến thức và kỹ năng mà những loài thu nhặt được trong quy trình tiến hóa suốt hàng triệu năm về cách sống sót trong những điều kiện kèm theo môi trường tự nhiên luôn biến hóa khắp Trái Đất. Với lối nhìn đó, những chuyên viên cảnh báo nhắc nhở rằng, quả đât giờ đây đang “ thiêu rụi thư viện sống của chính mình. ”
Sâu bọ là nền tảng của nhiều chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái hoang dã
Các chuyên viên cảnh báo nhắc nhở rằng, quả đât giờ đây đang “ thiêu rụi thư viện sống của chính mình. ”
Động vật và sâu bọ thì liên quan gì đến tôi?
Với nhiều người sống trong thành thị, sinh vật hoang dã thường chỉ là thứ gì đó trên tivi. Nhưng thực ra, không khí mà tất cả chúng ta thở, nước tất cả chúng ta uống và thực phẩm tất cả chúng ta ăn trọn vẹn phụ thuộc vào vào đa dạng sinh học. Một vài ví dụ rất rõ ràng như sau : nếu không có cây cối thì sẽ không có oxy, và không có loài ong thụ phấn thì chẳng có hoa quả và hạt .Những ví dụ khác thì khó thấy hơn — những rạn sinh vật biển và những đầm lầy ngập mặn bảo vệ những loài sinh vật sống trên bờ biển khỏi lốc xoáy hay sóng thần, còn cây cối hoàn toàn có thể hấp thụ những chất ô nhiễm không khí trong những vùng đô thị .Những ví dụ khác thì hơi kỳ quái – rùa vùng nhiệt đới gió mùa và khỉ nhện có vẻ như chẳng tương quan gì đến việc duy trì một nền khí hậu không thay đổi. Nhưng những loài cây gỗ cứng, sum sê, và vốn là những loài hiệu suất cao nhất trong việc giảm đi carbon dioxide trong khí quyển, thì lại phụ thuộc vào vào việc hạt giống của chúng có được phát tán đi nhờ những loài động vật hoang dã to lớn ăn trái cây trên hay không .Khi những nhà khoa học tò mò từng hệ sinh thái, họ tìm thấy vô số những mối tương tác như vậy, tổng thể được tôi luyện qua hàng triệu năm tiến hóa. Nếu không bị tổn thương, mạng lưới đó sẽ làm nên một mạng lưới hệ thống khỏe mạnh, cân đối tinh xảo, góp phần cho một hành tinh khỏe mạnh và bền vững và kiên cố .Sự đa dạng chủng loại tuyệt vời của đa dạng sinh học cũng mang lại quyền lợi cho con người. Từ tự nhiên, ta thu hoạch được nhiều loại thuốc mới, và ví dụ điển hình như một loại nấm mọc trên lông của loài lười hoàn toàn có thể chống lại được bệnh ung thư. Các giống hoang dại của những loài động vật hoang dã và cây xanh thuần hóa cũng rất quan trọng, bởi 1 số ít loài đã xử lý được những thử thách của tất cả chúng ta, và ví dụ điển hình như đối phó với hạn hán hay đất nhiễm mặn .Nếu tiền tài là thước đo, thì những dịch vụ do những hệ sinh thái cung ứng ước tính có giá trị hàng ngàn tỷ đô-la – gấp đôi GDP của toàn quốc tếSuy giảm đa dạng sinh học ở riêng Châu u đã khiến mỗi năm, lục địa này bị thiệt hại khoảng chừng 3 % GDP, tương tự 450 tỉ đồng euro ( khoảng chừng 13 triệu tỷ VNĐ ) .
Đứng trên quan điểm mỹ học, mỗi một loài trong số hàng triệu loài sinh vật đều là độc nhất, một công trình nghệ thuật tự nhiên không thể nào được tái tạo một khi đã mất đi. “Mỗi một sinh vật bậc cao đều chứa nhiều thông tin hơn một bức họa của Caravaggio, hơn một bản đối âm phức điệu (fugue) của Bach, và hơn bất cứ một tác phẩm vĩ đại nào khác,” Giáo sư Edward O Wilson, thường được gọi là cha đẻ của đa dạng sinh học, và viết như vậy trong một bài tham luận năm 1985.
75% côn trùng bay đã biến mất trong 25 năm qua ở Đức, theo nghiên cứu gần đây.Ảnh: pixabay.com
Đứng trên quan điểm mỹ học, mỗi một loài trong số hàng triệu loài sinh vật đều là độc nhất, một khu công trình nghệ thuật và thẩm mỹ tự nhiên không thể nào được tái tạo một khi đã mất đi .
Đa dạng sinh học đa dạng đến mức nào?
Đa dạng đến mức rối trí. Khía cạnh giản đơn nhất được xem xét ở đây là những loài. Có khoảng chừng 1,7 triệu loài động vật hoang dã, thực vật và nấm đã được ghi nhận, nhưng thực tiễn số lượng vào khoảng chừng 8-9 triệu hay hoàn toàn có thể lên đến 100 triệu. Vùng TT của đa dạng sinh học là những vùng nhiệt đới gió mùa, và với bát ngát những loài khác nhau. 15 hecta rừng Borneo ( Indonesia ) ví dụ điển hình, có đến 700 loài cây – tương tự v
ới toàn vùng Bắc Mỹ .Nghiên cứu gần đây xem xét sự phong phú ở mức độ gen cho thấy rằng, những sinh vật tưởng như thể chung một loài, trong một vài ít trường hợp, hoàn toàn có thể lại là hàng chục loài riêng không liên quan gì đến nhau. Lại cộng thêm vi trùng và vi rút, số lượng những loài riêng không liên quan gì đến nhau hoàn toàn có thể lên đến hàng tỷ. Một thìa đầy đất – và đất là nơi nuôi dưỡng 90 % lượng thực phẩm – chứa từ 10.000 đến 50.000 những loại vi trùng khác nhau .Điều đáng chăm sóc ở đây là có nhiều loài đang biến mất dần đi trước cả khi tất cả chúng ta biết đến chúng hay đến vai trò của chúng trong vòng tuần hoàn đời sống này .
Khủng hoảng đa dạng sinh học tệ như thế nào?
Rất tệ. Các sinh vật được nghiên cứu và điều tra một cách kỹ lưỡng nhất là những loài như tất cả chúng ta – những loài thú lớn có vú. Ví dụ như số lượng hổ đã giảm đi 97 % chỉ trong thế kỷ qua. Tại nhiều nơi, những loài động vật hoang dã lớn hơn đã trọn vẹn bị con người xóa khỏi — hoàn toàn có thể nghĩ ngay đến chim Dodo hay Voi ma mút lông xoăn ( woolly mammoth ) .Tốc độ tuyệt chủng của những loài giờ đây được cho là cao hơn khoảng chừng 1.000 lần so với trước thời con người thống trị hành tinh này, thậm chí còn còn nhanh hơn cả vận tốc suy giảm loài sau cú va chạm của một thiên thạch khổng lồ vào Trái Đất 65 triệu năm trước. Theo một vài ít nhà khoa học, cuộc đại tuyệt chủng thứ sáu trong lịch sử dân tộc địa chất đã khởi đầu .Do thiếu tài liệu nên Sách Đỏ ( Red List ) của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế ( International Union for Conservation of Nature ) chỉ nhìn nhận được cho 5 % số loài đã biết. Nhưng ngay cả những nhóm loài được điều tra và nghiên cứu kỹ lưỡng nhất cũng đang trong thực trạng bị rình rập đe dọa : 25 % số động vật hoang dã có vú, 41 % số động vật hoang dã lưỡng cư và 13 % số chim chóc .Sự tuyệt chủng của những loài chỉ đem đến một cái nhìn rõ ràng nhưng hạn hẹp về sự tiêu diệt đa dạng sinh học – được định nghĩa bằng sự biến mất của thành viên sau cuối trong một nhóm mà trước đó ta biết đến với tên gọi là “ nhóm hiếm. ” Nhưng những nghiên cứu và điều tra mới đang giám sát sự sụt giảm tổng số những loài động vật hoang dã còn cho thấy một khốn cảnh của những loài thông dụng nhất trên quốc tế .Kết quả thật đáng sợ. Hàng tỷ quần thể sinh vật đã biến mất trên toàn hành tinh, trong đó số loài động vật hoang dã sinh sống trên Trái Đất đã giảm đi 50% kể từ năm 1970. Bỏ đi cái tông giọng tỉnh bơ thường thấy trong những bài báo khoa học, những nhà nghiên cứu gọi sự mất mát to lớn của sinh vật hoang dã là một “ sự hủy diệt sinh học, ” đại diện thay mặt cho một “ cuộc tiến công đáng sợ mang vẻ bên ngoài là một nền văn minh. ”
Hơn một nửa loài sinh vật đại dương hiện đang bị khai thác công nghiệp.
Các nhà nghiên cứu gọi sự mất mát to lớn của sinh vật hoang dã là một “ sự hủy diệt sinh học, ” đại diện thay mặt cho một “ cuộc tiến công đáng sợ mang vẻ bên ngoài là một nền văn minh. ”
Dưới biển thì sao?
Con người không có mang cá nhưng điều đó cũng chẳng bảo vệ được đời sống đại dương. Tình trạng chẳng tốt đẹp gì hơn – và thậm chí còn có lẽ rằng còn chưa được tìm hiểu và khám phá rõ ràng – ở hai phần ba của hành tinh được bao trùm bằng nước này. Hải sản là nguồn protein quan trọng cho hơn 2.5 tỷ người, nhưng đánh bắt cá quá mức đã khiến sản lượng giảm bất ngờ đột ngột từ khi đạt đỉnh năm 1996, và giờ đây hơn 50% đại dương đang bị khai thác công nghiệp .
Sâu bọ thì sao – chẳng phải gián kiểu gì cũng sống?
Hơn 95 % số loài đã được biết là những loài không xương sống – chỉ riêng số loài trong họ Cánh cộc thuộc bọ cánh cứng cũng đã ngang bằng với tổng số những loài động vật hoang dã có xương sống, gồm có động vật hoang dã có vú, cá và chim. Tổng cộng, có tối thiểu một triệu loài côn trùng nhỏ và hơn 300.000 loài nhện, động vật hoang dã thân mềm và giáp xác khác .tin tức gần đây cho biết rằng 75 % những loài côn trùng nhỏ bay được đã biến mất trong 25 năm qua tại Đức – và cũng giống như những nơi khác – chỉ ra rằng một vụ thảm sát đa dạng sinh học giờ đây không nên được xem là những lời hù dọa vô hại. Và côn trùng nhỏ thật sự quan trọng, chẳng những đóng vai trò là loài thụ phấn mà còn là thiên địch của những loài sâu bệnh, là cỗ máy phân hủy chất thải, và thiết yếu nhất, là tầng nền của nhiều chuỗi thức ăn tự nhiên đang gây dựng nên hệ sinh thái .“ Nếu tất cả chúng ta để mất côn trùng nhỏ, thì mọi thứ sẽ đến hồi sụp đổ, ” Giáo sư Dave Goulson của Đại học Sussex, Anh Quốc phát biểu. “ Chúng ta đang dần tiến về hồi tận thế về mặt sinh thái xanh. ”Ngay cả những loài ký sinh trùng ta thường ghê tởm cũng rất quan trọng. Một phần ba trong số chúng hoàn toàn có thể bị biến mất bởi biến hóa khí hậu, khiến chúng nằm trong nhóm những loài bị rình rập đe dọa nhất trên Trái Đất. Nhưng những nhà khoa học cảnh báo nhắc nhở rằng điều này hoàn toàn có thể gây mất không thay đổi những hệ sinh thái, tạo nên những cuộc xâm lăng không hề đoán trước của những loài ký sinh trùng còn sống sót vào những khu vực mới .
Một thìa đất chứa 10.000 đến 50.000 loại vi khuẩn khác nhau.Ảnh: Unsplash
Thứ gì đang phá hủy đa dạng sinh học?
Là tất cả chúng ta, đặc biệt quan trọng là khi dân số loài người tăng lên và những khu vực hoang dã bị san bằng để tạo ra đất nông nghiệp, nhà tại và những khu vực công nghiệp. Sự suy giảm rừng thường là quá trình tiên phong, và 30 triệu hecta rừng – ngang bằng diện tích quy hoạnh của Anh Quốc và Ireland – đã mất đi chỉ riêng vào năm năm nay trên toàn thế giới .Nạn lâm tặc và săn bắn không bền vững và kiên cố ( unsustainable hunting ) để kiếm thức ăn là một yếu tố chính khác. Hơn 300 những loài động vật hoang dã có vú, từ tinh tinh đến hà mã đến dơi, đang bị săn đến mức tuyệt chủng .Ô nhiễm cũng là một kẻ sát nhân, cá voi trinh sát và cá heo đang bị tổ
n hại một cách trầm trọng bởi những chất ô nhiễm công nghiệp sống sót lâu bền .
Thương mại toàn cầu đóng góp thêm những mối hại khác: động vật lưỡng cư đã bị suy giảm số lượng ở mức nghiêm trọng nhất trong số các loài động vật do một bệnh nấm mốc – căn bệnh được cho là đã lan truyền khắp thế giới qua việc buôn bán thú nuôi. Vận chuyển hàng hóa toàn cầu cũng đã lan truyền các loài ngoại lai xâm lấn nguy hiểm khắp thế giới, đặc biệt là các loài chuột.
Loại môi trường tự nhiên bị tác động ảnh hưởng nặng nề nhất có lẽ rằng là sông hồ, và với quần thể những loài nước ngọt sống trong đó đã suy giảm đến 81 % kể từ năm 1970, bởi việc khai thác một lượng nước khổng lồ cho nông nghiệp và hoạt động và sinh hoạt, thêm nữa là bởi vấn nạn ô nhiễm và những đập thủy điện
Liệu đối với nhân loại, mất đa dạng sinh học có là mối đe dọa ghê gớm hơn cả biến đổi khí hậu?
Đúng – chẳng có gì trên Trái Đất phải trải qua một sự biến hóa quá bất ngờ đột ngột dưới bàn tay con người [ như đa dạng sinh học ]. Những biến hóa về khí hậu thì hoàn toàn có thể đảo ngược, dù phải mất đến hàng thế kỷ hay hàng thiên niên kỷ. Nhưng một khi những loài tuyệt chủng, đặc biệt quan trọng là những loài mà khoa học chưa biết đến, thì chẳng có cách nào hòn đảo ngược lại điều đó .Ngay lúc này, tất cả chúng ta chẳng biết được liệu hành tinh này hoàn toàn có thể chịu được một sự mất mát đa dạng sinh học to lớn đến mức nào mà không dẫn đến sụp đổ sinh thái xanh trên diện rộng. Nhưng tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nhìn nhận được “ những số lượng giới hạn của hành tinh, ” chính là những ngưỡng mức trong những mạng lưới hệ thống trên Trái Đất để tạo ra được một “ khoảng trống hoạt động giải trí bảo đảm an toàn cho trái đất. ” Trong chín yếu tố được xem xét, chỉ có mất mát đa dạng sinh học và ô nhiễm nitrogen được nhìn nhận là đã vượt ngưỡng được cho phép, những thứ như nồng độ CO2 trong khí quyển, lượng nước sạch được dùng và mát mát tầng ozone vẫn còn nằm trong ngưỡng .
97% động vật trên cạn có xương sống trên thế giới là con người hoặc gia súc, và với chỉ 3% được tính là thật sự hoang dã.Ảnh: Wikimedia
Chúng ta có thể làm được gì?
Cho tự nhiên những khoảng chừng khoảng trống và sự bảo vệ mà nó cần chính là câu vấn đáp duy nhất. Các khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên hoang dã là một giải pháp rõ ràng, và quốc tế giờ đây đang bảo vệ 15 % đất liền và 7 % đại dương. Tuy vậy có người còn nhu yếu rằng 50% bề mặt đất liền phải được dành riêng cho tự nhiên .Tuy vậy, dân số loài người đang tăng lên và những khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên hoang dã chẳng thể được tiến hành nếu việc này ngăn trở người địa phương kiếm sống. Nạn săn trộm voi và tê giác ở Châu Phi là một ví dụ cực đoan. Chìa khóa xử lý yếu tố là phải khiến cho động vật hoang dã có giá trị khi còn sống hơn là khi đã chết, và ví dụ điển hình như tương hỗ dịch vụ du lịch hay bồi thường cho những người nông dân có gia súc bị giết bởi những loài săn mồi hoang dã .Nhưng điều này hoàn toàn có thể dẫn đến những lựa chọn khó khăn vất vả. “ Săn bắn vui chơi ( Trophy hunting ) ”
đối với nhiều người là việc đáng bị nguyền rủa. Nhưng nếu việc săn bắn được thực hiện một cách bền vững – ví dụ như chỉ săn những con sư tử già – và số tiền thu được dùng để bảo vệ một vùng đất rộng lớn, thì liệu việc này có nên được cho phép?
Chúng ta hoàn toàn có thể cùng nhau ra tay. Phần lớn đời sống hoang dã bị hủy hoại do đất đai bị san bằng cho chăn nuôi gia súc, trồng trọt đậu nành, dầu cọ, gỗ và da động vật hoang dã. Phần đông tất cả chúng ta tiêu thụ những thứ này hàng ngày, và với dầu cọ được tìm thấy trong nhiều loại thức ăn và vật dụng vệ sinh cá thể. Chỉ dùng những lựa chọn bền vững và kiên cố sẽ hoàn toàn có thể cải tổ mọi thứ, như ăn ít thịt lại, đơn cử là thịt bò, thứ mà có một dấu chân môi trường tự nhiên ( environmental footprint ) quá khổ .Một cách tiếp cận khác là nhấn mạnh vấn đề vào giá trị của đa dạng sinh học bằng cách ước tính giá trị kinh tế tài chính của những dịch vụ hệ sinh thái, được phân phối dưới dạng “ vốn tự nhiên ( natural capital ). ” Đôi khi điều này hoàn toàn có thể tạo ra những khoản tiết kiệm ngân sách và chi phí thật sự. Trong hai mươi năm qua, Thành Phố New York đã chi 2 tỷ đô la để bảo vệ những lưu vực tự nhiên nhằm mục đích cung ứng nước sạch cho thành phố. Việc này đã hoạt động giải trí ổn đến mức, 90 % nước không cần phải qua mạng lưới hệ thống lọc : trong khi kiến thiết xây dựng một xí nghiệp sản xuất giải quyết và xử lý nước sẽ tiêu tốn đến 10 tỷ đô la .
Tiếp theo là gì vậy?
Xác định khi nào thì sự mất mát đa dạng sinh học trở thành sự sụp đổ sinh thái xanh là một ưu tiên số 1. Đa dạng sinh học thì quá bát ngát, còn những quỹ hỗ trợ vốn điều tra và nghiên cứu thì quá hạn hẹp, nhưng tăng cường quy trình nghiên cứu và phân tích hoàn toàn có thể sẽ hữu dụng, từ việc xác lập loài một cách tự động hóa nhờ vào học máy ( machine learning ) đến việc giải trình tự DNA tại chỗ ( real-time DNA sequencing ) .Thậm chí còn có cả một nỗ lực nhằm mục đích tạo ra một bộ tài liệu gen mã nguồn mở của toàn bộ những loài thực vật, động vật hoang dã và sinh vật đơn bào trên cả hành tinh. Người ta tranh luận rằng, bằng cách tạo ra những cơ hội thương mại – ví dụ điển hình như những thuật toán xe tự lái được truyền cảm hứng từ loài kiến Amazon – bộ tài liệu này hoàn toàn có thể mang đến một động lực nhằm mục đích bảo tồn đa dạng sinh học của Trái Đất .Tuy vậy, vài nhà nghiên cứu và điều tra phát biểu rằng, thực trạng thảm khốc của đa dạng sinh học đã quá rõ ràng, cái còn thiếu là ý chí chính trị .
Một hiệp ước toàn cầu, mang tên Công ước về Đa dạng Sinh học (the Convention on Biological Diversity – CBD), đã đặt ra nhiều mục tiêu. Một vài mục tiêu gần như đã đạt được, chẳng hạn như bảo vệ 17% đất liền và 10% đại dương đến năm 2020. Nhưng những mục tiêu khác, như khai thác thủy hải sản
bền vững, cũng có mục tiêu cùng năm, thì thất bại. 196 quốc gia thành viên của CBD sẽ gặp lại nhau trong cuộc họp tại Ai Cập vào tháng 11 [năm 2018].
Trong văn bản vào năm 1985, Giáo sư E.O. Wilson, Kết luận rằng : “ Đây là cái quốc tế hữu sinh duy nhất mà tất cả chúng ta từng biết đến, hãy cùng nhau khiến nó trở thành phiên bản tốt nhất mà nó hoàn toàn có thể trở thành. ”
Lời kêu gọi đó đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Nguồn https://agrion.vn/blogs