Thể thơ song thất lục bát (雙七六八, đôi 7 6-8), cũng được gọi là lục bát gián thất (六八間七, 6-8 xen 7) hay thể ngâm là một thể văn vần (thơ) đặc thù của Việt Nam. Một số tác phẩm lớn trong văn chương Việt Nam, trong đó có bản dịch Chinh Phụ Ngâm ra quốc âm đã được viết theo thể thơ này.
Thơ song thất lục bát gồm có 2 câu 7 chữ và 1 câu 6 chữ, 1 câu 8 chữ .Chữ cuối câu bảy trên vần với chữ thứ 5 câu bảy dưới, chữ cuối câu bảy dưới vần với chữ cuối câu lục, tiếng cuối câu lục vần với chữ thứ 6 câu bát. Và chữ cuối câu bát vần với chữ thứ 5 ( nhiều lúc chữ thứ 3 ) của câu thất tiếp theo .
Câu sốVần1 – – t – b – T
2 – – b – T – B
Bạn đang đọc: Thơ song thất lục bát là gì!3 – b – t – B
4 – b – t – B – B
5 – – t/b – B – T
6 – – b – T – B
7 – b – t – B
8 – b – t – B – B
Chữ thứ –1– –2– –3– –4– –5– –6– –7– –8–
Chú thích:
Thơ song thất lục bát là gì!
-: Không bắt buộcT: vần trắc, và với các dấu thanh: Hỏi, ngã, sắc, nặngB: vần bằng, và với các dấu thanh: Ngang (không) hay huyềnChữ in hoa: Chữ phải giữ vần
Một đoạn song thất lục bát tiêu biểu với “yêu vận” và “cước vận” in đậm:
Thuở trời đất nổi cơn gió bụiKhách má hồng nhiều nỗi truân chuyênXanh kia thăm thẳm từng trênNào ai gây dựng cho nên nỗi này
Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệtKhói Cam Tuyền mờ mịt khúc mâyChín tầng gươm báu trao tayNửa đêm truyền hịch đợi ngày xuất chinhChinh Phụ Ngâm
Sự tăng trưởng của thơ
Là một thể thơ đặc biệt quan trọng của người Việt, song thất lục bát cùng với lục bát rất được những tác giả yêu thích trong suốt thời kì văn học trung đại Nước Ta. Thể thơ này tăng trưởng mạnh vào thế kỉ 18 cho đến tận đầu thế kỉ 20. Nhiều tác phẩm tiêu biểu vượt trội của văn học Nước Ta đã dùng thể thơ này như bản dịch Chinh phụ ngâm ( Đoàn Thị Điểm ), Ai tư vãn ( Lê Ngọc Hân ), Văn tế thập loại chúng sinh ( Nguyễn Du ), Cung oán ngâm khúc ( Nguyễn Gia Thiều ), Tự tình khúc ( Cao Bá Nhạ ), bản dịch Tì bà hành ( Phan Huy Thực ), Khóc Dương Khuê ( Nguyễn Khuyến ), Hải Ngoại huyết thư ( Phan Bội Châu ) v.v…Sau khi trào lưu Thơ mới Open, song thất lục bát không còn được những nhà thơ yêu thích nữa. Lưu Trọng Lư, Phạm Huy Thông, Hàn Mặc Tử có số ít bài song thất lục bát. Các tác phẩm thuộc thể thơ này ngày càng hiếm gặp, có lẽ rằng một phần do những pháp luật về vần luật phức tạp và khó khăn vất vả của nó. Một số tác phẩm song thất lục bát tiêu biểu vượt trội của thời kì văn minh hoàn toàn có thể kể đến : Bà má Hậu Giang, Ba mươi năm đời ta có Đảng ( Tố Hữu ) …