Thư viện – Wikipedia tiếng Việt

Bộ sưu tập sách và các nguồn thông tin khác được tổ chức triển khai Một thư viện ở Oxford, Anh

Một thư viện là một kho sưu tập các nguồn thông tin, được chọn lựa bởi các chuyên gia và có thể được tiếp cận để tham khảo hay mượn, thường là trong một môi trường yên tĩnh phù hợp cho học tập. Kho tàng của một thư viên có thể chứa đến hàng triệu đầu mục, bao gồm nhiều định dạng như sách, ấn phẩm định kỳ, báo, thủ bản, phim, bản đồ, bản in, văn kiện, CD, cassette, băng video, DVD, đĩa Blu-ray, sách điện tử, sách nói, cơ sỏ dữ liệu, video game và các thể loại khác.

Một thư viện được xây dựng và bảo quản bởi một cơ quan nhà nước, một tổ chức, một công ty, hoặc một cá nhân. Ngoài việc cung cấp tài liệu, thư viện còn được phục vụ bởi các thủ thư, các chuyên gia trong việc tìm kiếm và sắp xếp thông tin và đáp ứng nhu cầu của người dùng. Thư viện cũng thường có khu vực yên tĩnh để học tập, và các khu vực hỗ trợ học và làm việc nhóm. Nhiều thư viện có cơ sở thiết bị có thể truy cập kho tài liệu số và mạng Internet.

Thư viện – Wikipedia tiếng Việt

Bạn đang đọc: Thư viện – Wikipedia tiếng Việt

Thư viện tân tiến đang ngày càng được hướng đến trở thành nơi tiếp cận thông tin và kỹ năng và kiến thức không số lượng giới hạn qua nhiều hình thức và nguồn khác nhau. Thư viện ngày càng trở thành các TT hội đồng nơi triển khai các chương trình công cộng và tương hỗ mọi người hoàn toàn có thể học tập suốt đời . Những thư viện tiên phong tàng trữ văn bản tiên phong — các phiến đất sét viết bằng chữ hình nêm được phát hiện tại Sumer, có tuổi đời lên đến 2600 TCN. Thư viện công và tư chứa sách viết Open ở Hy Lạp cổ đại vào thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên. Vào thế kỷ thứ 6, gần thời Cổ đại Hy-La, các thư viện lớn ở Constantinople và Alexandria, cùng với thư viện của Timbuktu lôi cuốn nhiều học giả trên khắp quốc tế .Lịch sử thư viện khởi đầu với các nỗ lực tiên phong nhằm mục đích sắp xếp bộ sưu tập văn bản. Những yếu tố đặc biệt quan trọng thiết yếu gồm có tính tiếp cận của kho sưu tập, việc tích lũy tài liệu, công cụ sắp xếp và tìm kiếm, trao đổi sách, đặc thù vật lý của các vật tư viết khác nhau, phân bổ ngôn từ, vai trò giáo dục. Từ các năm 1960, yếu tố số hóa và kỹ thuật số kho tàng tàng trữ đã mở màn Open .

Các loại thư viện

Định nghĩa thư viện của nhà thơ Rita Dove tại cửa vào Thư viện Tiểu bang Maine tại Augusta Maine, Hoa KỳNhiều cơ quan phân biệt giữa một thư viện phân phối hay cho mượn, nơi được cho phép người đọc hoặc cơ quan mượn tài liệu, so với thư viện tìm hiểu thêm nơi tài liệu không được cho mượn. Những thư viện di động, như thể các thư viện trên sống lưng ngựa ở miền đông Kentucky và bookmobile, thường là dạng cho mượn. Các thư viện ngày này thường là hỗn hợp cả hai, gồm một bộ sưu tập chung dành cho phân phối, và một bộ tìm hiểu thêm số lượng giới hạn trong thư viện. Ngoài ra, các bộ sưu tập kỹ thuật số lan rộng ra năng lực tiếp cận tài liệu mà hoàn toàn có thể không được in ấn, và được cho phép thư viện lan rộng ra kho tàng trữ mà không cần thiết kế xây dựng thêm cơ sở chuyên sử dụng. Lamba ( 2019 ) quan sát rằng ” thư viện lúc bấy giờ ngày càng trở nên đa diện, hợp tác và liên kết ” và việc vận dụng các công cụ Web 2.0 vào thư viện ” không chỉ liên kết người dùng với hội đồng và cải tổ tiếp xúc mà còn giúp thủ thư tăng trưởng các hoạt động giải trí, dịch vụ và mẫu sản phẩm của thư viện hướng tới người dùng thực sự và tiềm năng “.

Thư viện học thuật

Thư viện học thuật thường đặt trong khuôn viên các trường cao đẳng và ĐH, hầu hết để Giao hàng sinh viên và nhân viên cấp dưới ở đó và các nơi khác. Một số thư viện học thuật, đặc biệt quan trọng ở các cơ sở công cộng, Open cho toàn bộ mọi người . Thư viện học thuật có mục tiêu chính là tương hỗ trong việc nghiên cứu và điều tra và khám phá của học viên và nhân viên cấp dưới của cơ sở giáo dục. Các thư viện này thường có tài liệu tương quan đến khóa học, như sách giáo khoa và bài luận. Chúng cũng có các tài nguyên khác ít thấy ở thư viện, như thể máy tính, webcam, hay máy tính cầm tay .Thư viện học thuật còn có các cuộc hội thảo chiến lược và khóa học bên ngoài lớp chính quy, giúp học viên trang bị các công cụ để triển khai xong tốt chương trình học. Những buổi đàm đạo này hoàn toàn có thể giúp về chú thích nguồn, kỹ năng và kiến thức tìm kiếm hiệu suất cao, cơ sở tài liệu khoa học và các công cụ tương quan. Những bài học kinh nghiệm này giúp học viên trong sự nghiệp tương lai, tuy vậy thường không được dạy trong các khóa học thường thì . Cũng như nhiều thư viện khác, các thư viện học thuật có khoảng trống học tập yên tĩnh cho học viên và sinh viên ; nó cũng có các nơi dành cho học nhóm, như phòng họp. Tại Bắc Mỹ, châu u và nhiều khu vực khác trên quốc tế, thư viện học thuận đang ngày càng trở nên số hóa. Các cơ sở học thuật ĐK vào cơ sở tài liệu các tập san điện tử, phân phối ứng dụng điều tra và nghiên cứu và viết bài khoa học, được cho phép mọi người tiếp cận các bài báo, cơ sở tài liệu, cổng thông tin, Internet, và ứng dụng tương quan đến khóa học ( như giải quyết và xử lý văn bản hay bảng tính ). Một số thư viện còn có công dụng mới, như thể một nguồn thông tin khoa học và học thuật điện tử, gồm có việc tích lũy và tinh lọc các bài luận của sinh viên. Một số thư viện còn hoạt động giải trí như các nhà xuất bản trên cương lĩnh không vì doanh thu, đặc biệt quan trọng dưới dạng các nhà xuất bản Truy cập mở.

Thư viện trẻ nhỏ

Một thư viện cho trẻ nhỏ tại Montreal, Quebec, Canada năm 1943Thư viện cho trẻ nhỏ có các bộ sưu tập đặc biệt quan trọng dành riêng cho người đọc nhỏ tuổi và thường được ngăn cách với thư viện chung. Các thư viện này là các cơ quan giáo dục nhằm mục đích giúp trẻ nhỏ làm quen với nguồn tư liệu của quốc tế và hình thành đam mê cho việc đọc. Các dịch vụ của
thư viện dành cho trẻ nhỏ gồm có các buổi kể chuyện hoặc các chương trình ngoại khóa, nhằm mục đích tăng trưởng kĩ năng đọc hiểu và tình yêu dành cho sách. Một trong các chương trình thông dụng nhất trong các thư viện công cộng và chương trình đọc sách mùa hè dành cho trẻ nhỏ, mái ấm gia đình và người lớn. [ 11 ]

Thư viện vương quốc

Một thư viện vương quốc đóng vai trò là kho tàng trữ thông tin của nhà nước, và có quyền lưu chiểu, tức nhu yếu các nhà xuất bản trong nước đưa một bản sao của mỗi ấn phẩm vào thư viện. Không như các thư viện công cộng, thư viện vương quốc hiếm khi cho người dân mượn sách. Kho tàng của chúng thường có nhiều tác phẩm quý và hiếm, có giá trị và tác động ảnh hưởng lớn. [ 12 ] [ 13 ] Những thư viện vương quốc tiên phong xuất phát từ các bộ sưu tập hoàng gia của cơ quan nhà nước .Nhiều thư viện vương quốc hợp tác trong khuôn khổ Mục Thư viện Quốc gia của Liên đoàn các Thương Hội và Tổ chức Thư viện Quốc tế ( IFLA ) để tranh luận việc làm chung, xác lập và thông dụng các tiêu chuẩn chung, và thực thi các dự án Bất Động Sản để tăng trưởng các bên. Các thư viện vương quốc ở châu u tham gia vào dịch vụ Thư viện châu u, do Hội nghị Thủ thư Quốc gia châu u xây dựng, sau được sát nhập vào Europeana. [ 14 ]

Thư viện công cộng

Một thư viện công cộng ở EthiopiaMột thư viện công cộng ship hàng hội đồng chung, thường là một thành phố hay một phân cấp hành chính khác. Phần lớn tài nguyên trong thư viện công cộng đều hoàn toàn có thể cho mượng. Nhân viên thư viện trấn áp số lượng đầu mục cho mượn, cũng như cụ thể của thời hạn cho mượn chúng. Thông thường, caác thư viện công cộng phát hành thẻ thư viện cho các người có nhu yếu mượn sách .Nhiều thư viện công cộng cũng là các tổ chức triển khai hội đồng phân phối dịch vụ và các hoạt động giải trí cho công chúng, như là nhóm đọc sách và kể chuyện cho trẻ nhỏ. Ở nhiều nơi, thư viện là nguồn kiến thức và kỹ năng và vui chơi không hề thiếu. Theo một điều tra và nghiên cứu bởi Thương Hội Thư viện Pensylvania, các dịch vụ thư viện công cộng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tỉ lệ mù chữ ở thanh thiếu niên. [ 15 ]

Thư viện 2.0, một cụm từ đặt ra từ 2005, là phương hướng của các thư viện nhằm cạnh tranh với sự phổ biến của Google và nhu cầu thay đổi của người dùng bằng cách sử dụng công nghệ web 2.0. Một số khía cạnh của Thư viện 2.0 bao gồm bình luận, đánh dấu thẻ, dấu trang, thảo luận, sử dụng mạng xã hội, plug-in, widget. Mục đích là để biến thư viện hướng tới người dùng nhiều hơn.

Dù có tầm quan trọng to lớn, các thư viện tại Hoa Kỳ liên tục bị cắt giảm ngân sách bởi các nhà lập pháp của bang. Nhiều thư viện công cộng phải giảm số giờ Open và cắt bớt nhân viên cấp dưới. [ 17 ]

Thư viện tìm hiểu thêm

Phòng đọc chính của Thư viện Công cộng Thành phố Thành Phố New York, 1910 – 1920Một thư viện tìm hiểu thêm không được cho phép tài liệu được mượn mà chỉ hoàn toàn có thể đọc tại thư viện đó. Thông thường thư viện được dùng cho mục tiêu điều tra và nghiên cứu, như ở các trường ĐH. Một số đầu mục của một thư viện tìm hiểu thêm hoàn toàn có thể mang tính lịch sử dân tộc, thậm chí còn là duy nhất. Nhiều thư viện cho mượn có một khu vực tìm hiểu thêm riêng, nơi chứa các đầu sách tìm hiểu thêm, ví dụ như từ điển. [ 18 ] Những khu vực tìm hiểu thêm như vậy còn được gọi là ” phòng đọc “, đôi lúc có cả báo chí truyền thông và ấn phẩm định kỳ. [ 19 ] Một ví dụ là Phòng đọc Hazel H. Ransom tại Trung tâm Harry Ransom của Đại học Texas tại Austin, nơi tàng trữ các bài viết của người đại diện thay mặt văn chương Audrey Wood. [ 20 ]

Thư viện nghiên cứu và điều tra

Một thư viện điều tra và nghiên cứu chứa các nguồn tài nguyên về một hay nhiều nghành. [ 21 ] Một thư viện điều tra và nghiên cứu tương hỗ điều tra và nghiên cứu học thuật hoặc khoa học và có các nguồn sơ cấp và cả nguồn thứ cấp. Thư viện nghiên cứu và điều tra thường là thư viện học thuật hoặc thư viện vương quốc, nhưng một thư viện đặc biệt quan trọng cũng hoàn toàn có thể có khu vực điều tra và nghiên cứu riêng, và 1 số ít thư viện công cộng rất lớn cũng dùng để Giao hàng nghiên cứu và điều tra. Ở Bắc Mỹ, một thư viện ĐH lớn cũng hoàn toàn có thể được coi là một thư viên nghiên cứu và điều tra, và thường thuộc Thương Hội Thư viện Nghiên cứu. [ 22 ] Tại Vương quốc Anh, các thư viện này hoàn toàn có thể thuộc Thư viện Nghiên cứu Vương quốc Anh ( RLUK ). [ 23 ]Một thư viện nghiên cứu và điều tra hoàn toàn có thể cho hoặc không cho mượn sách. Một số thư viện nghiên cứu và điều tra rất lớn hoặc cũ trọn vẹn không cho mượn giống thư viện tìm hiểu thêm, còn hầu hết thư viện học thuật tại Anh và Mỹ được cho phép mượn sách nhưng không cho mượn các ấn phẩm định kỳ và tài liệu khác. Một số ví dụ của thư viện nghiên cứu và điều tra gồm Thư viện Anh, Thư viện Bodleian tại Đại học Oxford và Chi nhánh chính Thư viện Công cộng Thành Phố New York tại Manhattan, Thư viện Khoa học và Kỹ thuật Công cộng Quốc gia của Trụ sở Siberia của Viện Hàn lâm Khoa học Nga. [ 24 ] [ 25 ]

Thư viện số

Thư viện số là các thư viện chứa tài liệu kỹ thuật số. Một thư viện số ” sử dụng nhiều loại ứng dụng, công nghệ tiên tiến và tiêu chuẩn liên kết để tương hỗ hội đồng tiếp cận tài nguyên và tài liệu số “, đồng thời có nghĩa vụ và trách nhiệm dữ gìn và bảo vệ và bảo vệ năng lực truy vấn tài liệu thuận tiện và thuận tiện. [ 26 ] Việc truy vấn thư viện số bị ảnh hưởng tác động bởi nhiều yếu tố, phổ cập nhất là nội dung của thư viện, đặc trưng và nhu yếu thông tin của đối tượng người dùng người dùng, giao diện, tiềm năng của tổ chức triển khai thư viện, và các pháp luật và luật lệ trấn áp sự quản lý và vận hành của thư viện. [ 28 ]Một trong các điều quan trọng nhất mà người quản trị thư viện số cần xem xét là nhu yếu truy vấn tài nguyên dài hạn. Hai yếu tố cần chú ý quan tâm gồm có tài liệu bị lỗi và định dạng lỗi
thời. Dữ liệu hoàn toàn có thể bị mất hoặc không dùng được nếu một sự cố nào đó xảy ra, ví dụ như một chiếc đĩa CD bị trầy xước. Định dạng lỗi thời là khi một định dạng số bị thay thế sửa chữa bởi các công nghệ tiên tiến mới, khiến các tài liệu trong định dạng cũ trở nên vô dụng. Xử lý lỗi tài liệu là quy trình thụ động, ngược lại với định dạng lỗi thời cần phải dữ thế chủ động chuẩn bị sẵn sàng từ trước .

Thư viện đặc biệt quan trọng

Kệ sách tại Thư viện Thủ bản và Sách hiếm Beinecke thuộc Thư viện Đại học Yale. Tầng cao nhất của thư viện chứa 180.000 đầu sách .Tất cả thư viện khác thuộc vào dạng thư viện đặc biệt quan trọng. Nhiều tổ chức triển khai tư nhân và công cộng, gồm có bệnh viện, nhà thời thánh, kho lưu trữ bảo tàng, phòng thí nghiệm điều tra và nghiên cứu, công ty luật và các cơ quan chính phủ nước nhà có các thư viện riêng cho nhân viên cấp dưới dùng điều tra và nghiên cứu chuyên ngành trong nghành của họ. Tùy từng nơi mà các thư viện đặc biệt quan trọng này hoàn toàn có thể cho người ngoài vào hoặc không. Ở các cơ quan chuyên ngành như công ty luật hay phòng thí nghiệm, thủ thư thường là chuyên viên trong ngành thay vì các người được huấn luyện và đào tạo làm thủ thư do đặc thù chuyên được dùng của thư viện và đối tượng người tiêu dùng người sử dụng .Thư viện đặc biệt quan trọng còn có thư viện cho phụ nữ hay LGBTQ. Thư viện và hội đồng LGBTQ có lịch sử vẻ vang truyền kiếp, và hiện có nhiều thư viện, kho lữu trữ và bộ sưu tập đặc biệt quan trọng dành riêng cho việc giữ gìn và trợ giúp hội đồng LGBTQ. Thư viện của phụ nữ, như Thư viện Phụ nữ Vancouver hay Thư viện Phụ nữ @ LSE cung ứng dịch vụ cho các bé gái và phụ nữ và tập trung chuyên sâu vào lịch sử vẻ vang phụ nữ .Một số thư viện, như thể thư viện luật của chính phủ nước nhà, thư viện bệnh viện hay thư viện địa thế căn cứ quân sự chiến lược được cho phép khách thăm quan. Tùy thuộc vào đối tượng người tiêu dùng và nội dung, thư viện đặc biệt quan trọng cũng hoàn toàn có thể phân phối dịch vụ như các thư viện nghiên cứu và điều tra, tìm hiểu thêm, học thuật, công cộng hay cho trẻ nhỏ, thường là với pháp luật khắt khe hơn . Kệ sách một thư viện ở Hồng Kông, cho thấy mạng lưới hệ thống phân loại nhằm mục đích giúp người đọc xác lập đầu sách trong từng khu vựcHầu hết thư viện sắp xếp tài liệu theo một trật tự nhất định dựa trên mạng lưới hệ thống phân loại thư viện, sao cho các đầu sách hoàn toàn có thể được tìm và lấy một cách hiệu suất cao. [ 30 ] Một số thư viện có phòng tọa lạc riêng để chứa tài liệu tìm hiểu thêm. Những kệ tìm hiểu thêm này hoàn toàn có thể cho 1 số ít người ngoài vào xem, hoặc bắt người đọc nói nhân viên cấp dưới để lấy tài liệu thay mình .Các thư viện lớn thường được chia thành các ban quản trị bởi các thủ thư chuyên nghiệp và bán chuyên nghiệp. Các ban quan trọng nhất thường là

Phân phối (hay Dịch vụ tiếp cận) – Quản lý tài khoản người dùng và việc cho mượn/trả sách.[31]Phát triển kho sưu tập – Thu thập, đặt mua tài liệu và quản lý ngân sách lưu trữ.Tham khảo – Quản lý một bàn tham khảo trả lời các câu hỏi và hướng dẫn người dùng. Việc tham khảo có thể chia theo nhóm người dùng hoặc thể loại đầu mục.Dịch vụ kỹ thuật – Làm việc biên mục và xử lý các vật phẩm mới và loại bỏ các tài liệu tùy vào tiêu chí.Bảo trì kệ sách – Sắp xếp lại các tài liệu đã được trả cho thư viện và các đầu mục đã được xử lý bởi Dịch vụ kỹ thuật, đảm bảo trật tự phân loại của thư viện.

Thẻ dùng để ký xác nhận mượn sáchNhững việc làm cơ bản trong việc quản trị thư viện gồm có việc chuẩn bị sẵn sàng sưu tập ( các tài liệu thư viện nên tích lũy, bằng hình thức gì ), phân loại các tài liệu đã tích lũy, dữ gìn và bảo vệ tài liệu ( đặc biệt quan trọng là các đầu mục hiếm và dễ hư hỏng như thủ bản ), quản trị việc cho mượn và tịch thu tác phẩm, kiến thiết xây dựng và quản trị mạng lưới hệ thống máy tính của thư viện. [ 32 ] Những yếu tố dài hạn gồm có việc xem xét lan rộng ra hoặc kiến thiết xây dựng thư viện mới, và việc tăng trưởng các dịch vụ liên kết và tăng cường văn hóa truyền thống đọc .Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế ( ISO ) đã xuất bản một số ít tiêu chuẩn về việc quán lý thư viện qua Ủy ban Kỹ thuật 46 ( TC 46 ), [ 33 ] tập trung chuyên sâu vào ” thư viện, tài liệu và TT thông tin, xuất bản, tàng trữ, quản trị hồ sơ, tài liệu kho lưu trữ bảo tàng, các dịch vụ lập chỉ mục và trừu tượng hóa, và khoa học thông tin “. Sau đây là list một số ít tiêu chuẩn đó : [ 34 ]

ISO 2789:2006 Thông tin và tài liệu—Thống kê thư viện quốc tếISO 11620:1998 Thông tin và tài liệu—Chỉ số khả năng thư việnISO 11799:2003 Thông tin và tài liệu—Yêu cầu lưu trữ cho tài liệu thư việnISO 14416:2003 Thông tin và tài liệu—Yêu cầu đóng sách, ấn phẩm định kỳ, và các tài liệu giấy khác nhằm lưu trữ và sử dụng—Phương pháp và vật liệuISO/TR 20983:2003 Thông tin và tài liệu—Chỉ số khả năng của các dịch vụ thư viện điện tử

Một nhân viên thủ thư ở Mỹ

Thủ thư hay cán bộ thư viện hay nghĩa đơn giản là người trông coi sách là một nghề nghiệp làm việc liên quan đến thư viện, coi giữa sách trong thư viện, đó là một chuyên gia về thông tin, lưu trữ, sắp xếp hồ sơ, phân loại, sắp xếp sách vở, đánh bút lục, lau, quét sách ở các kệ sách, hướng dẫn tra cứu thông tin… được đào tạo về khoa học thư viện, là người thông thạo việc tổ chức và quản lý dịch vụ thông tin hoặc các tài liệu cho các người có nhu cầu thông tin.

Thông thường, thủ thư thao tác trong một thư viện công cộng hoặc một thư viện trong các trường ĐH, trường tiểu học hoặc trường trung học, các thư viện trong
doanh nghiệp hoặc công ty, hoặc cơ quan khác như một bệnh viện, công ty luật …. Công việc này có điểm tương đương với các người làm nghề nhân viên cấp dưới tàng trữ .

Những thư viện nổi tiếng

Thư viện Quốc hội Mỹ là thư viện lớn nhất quốc tế, là nơi tàng trữ lên tới gần 100 triệu quyển sách .

BananaBMS Phần mềm quản lý sách cho thư viện chạy trên nền Web