Cách đây hơn 50 năm, một cuốn sách quý và hiếm tổng kết các bài học kinh nghiệm của lịch sử dân tộc trái đất đã sinh ra. Bằng cách viết rất chính là khoa học, khách quan, ngắn gọn, dễ hiểu, hai đồng tác giả của cuốn sách là vợ chồng nhà bác học Mỹ : ông Will Durant và bà Ariel Durant đã giúp cho cho các nhà giáo dục, các nhà viết sử, các nhà triết học một cách nhìn, một cách nhìn nhận về con người, về xã hội con người và về cách tổ chức triển khai tốt nhất cho sự quản lý xã hội con người . Đó chính là cuốn : “ Các bài học kinh nghiệm của lịch sử dân tộc ” ( The lessons of History ) do nhà xuất bản Simon and Schuster, Thành Phố New York ấn hành lần tiên phong vào năm 1968. May mắn thay, cuốn sách được chuyển ngữ sang tiếng Việt một cách vô cùng thấu đáo bởi nhà nghiên cứu triết học , nhà dịch thuật số 1 của nước ta ở thế kỷ XX, ông Nguyễn Hiến Lê, nên đã giúp ích rất nhiều nhiều cho việc dạy và học triết học tại Nước Ta . Bài viết này chỉ nói rõ thêm cách nhìn nhận về Tư cách cá thể mỗi con người mà cuốn sách đã đề cập đến .
Theo Từ điển tiếng Việt trang 986 thì: “Tư cách là: 1/ Phương Pháp ăn ở, cư xử, biểu hiện phẩm chất đạo đức của một người. Thí dụ: Người đứng đắn, có tư cách. Tư cách hèn hạ. 2/ Toàn bộ những điều yêu cầu đối với một cá nhân để có thể được công nhận ở một vị trí, làm một chức năng xã hội nào đó (ẩn ý chính là nhân cách). Thí dụ: Tư cách đại biểu của Đại hội. Có đủ tư cách thay mặt cơ quan. 3/ Một mặt nào đó trong các mặt chức năng, cương vị, vị trí của một người. Thí dụ: Phát biểu ý kiến với tư cách cá nhân. Nghiên cứu với tư cách chính là một đơn vị hợp tác”.
Tư cách con người
Trong cuốn Tổng kết lịch sử vẻ vang công phu nói trên, ở mục bài học kinh nghiệm về Tư cách con người, các tác giả có nêu hai ý lớn quan trọng : 1 / Phải luôn luôn chăm sóc đến người khác. 2 / Tuyệt đối chưa đã được nói xấu ai . Triển khai ý thứ nhất, Will Durant viết : “ Tư cách cũng gần quan trọng bằng sức khỏe thể chất. Thiên chức cao quý nhất của giáo dục là đổi khác những cá thể thô lỗ thành những con người đáng kính trọng trong hội đồng, nghĩa là thành những cá thể luôn luôn quan tâm đến người khác ” . Sau hơn nửa thế kỷ trôi qua, tất cả mọi người đã có đủ độ lùi thời hạn để xác lập các ý đơn cử quan trọng sau đây là rất là đúng đắn, chính là bắt buộc phải tuân theo. Đó là : Người có đủ tư cách phải có đủ sức khỏe thể chất tốt. Vì nếu không có sức khỏe thể chất thì không kỳ vọng triển khai được bất kỳ dự tính nào dù là nhỏ nhất. Người xưa đã dạy : “ Một tâm hồn cao đẹp nằm trong một khung hình khỏe mạnh ”. Có sức khỏe thể chất tốt, thời bình ship hàng sản xuất, thời chiến Giao hàng chống giặc giữ nước. Nhiều môn phái, nhiều lò võ thuật Nước Ta đã được truyền bá thoáng rộng trong nước và sang cả quốc tế, kể cả một số ít nước ở châu u, châu Mỹ nhờ tính phổ cập , tính hội đồng cao của các bài tập nâng cao sức khỏe thể chất hàng ngày . Khi ông Durant tôn vinh sức khỏe thể chất con người chính là số một thì ông cũng nhấn mạnh vấn đề, cũng coi tư cách con người cần phải được xem trọng gần bằng sức khỏe thể chất. Mà trong tư cách của con người thì tính hội đồng, việc phải luôn chăm sóc đến người khác, vì người khác là điều cốt yếu nhất. Trong suốt thế kỷ XX , và trong 20 năm đầu của thế kỷ XXI toàn bộ các sách dạy thực hiện người đều nêu cao khẩu hiệu : “ Vì hội đồng mà Giao hàng ”. Tính chăm sóc hội đồng, chiêu thức thao tác theo tổ, theo nhóm, theo chuyên đề ngày càng được chứng tỏ chính là có tác dụng kỳ diệu. Tính xã hội hóa so với cả các khu công trình triết lý cũng như thực hành thực tế đã trở thành lẽ sống, trở thành quy luật tăng trưởng của xã hội tân tiến. Sự thật mấy chục năm qua ở trên quốc tế đã chứng tỏ rất nhiều rõ điều này : Tất cả các tân tiến của loài người đều nhờ vào quần chúng phần đông, mà trong đó mỗi cá thể con người phải chính là một mắt xích vững chãi, một thành viên tích cực. Các nhà viết Từ điển Bách khoa của thế kỷ XXI đã thống số 1 bỏ mục từ “ Bàn tay vàng ” trong phẫu thuật vốn đã được dùng ở thế kỷ trước. Vì sao ? Vì nếu không có một tập thể các nhà gây mê hồi sức giỏi, các nhà hóa sinh, huyết học, miễn dịch, theo dõi bệnh nhân suốt cả cuộc mổ thì dù phẫu thuật viên có khéo tay đến đâu cũng chưa hề vượt qua đã được những thử thách của một cuộc Đại phẫu thuật như ghép phủ tạng, như phẫu thuật não, phẫu thuật tim, phổi … Đại văn hào Victor Hugo đã khái niệm một cách chuẩn mực số 1 vai trò cá thể, tư cách cá thể so với tập thể khi ông viết : “ Trong mọi thời cơ, dù tư hay công, tôi chuẩn bị sẵn sàng phụng sự như một người nô lệ hết lòng ”. Ôi cao quý thay việc thấm nhuần của mỗi con người, việc giác ngộ của mỗi con người để có đã được một tư cách cá thể siêng năng, tận tụy, trung thành với chủ hết lòng vì việc chung, vì người khác mà chỉ dám tự coi mình chính là người nô lệ, người giúp việc trung thành với chủ mà thôi . Như vậy, tất cả mọi người đã thấy rõ từ Victor Hugo đến Durant, hai bậc hiền triết đã rất nhiều là ca tụng việc hiến thân, lòng phụng hiến của mỗi cá thể so với tập thể, với hội đồng, với người khác. Nước Ta ta cũng có câu : “ Một cây làm chẳng nên non / Ba cây chụm lại nên hòn núi cao ”. Lại có bài học kinh nghiệm trong sách giáo khoa học thực hiện người : “ Một chiếc đũa thì dễ bẻ gẫy, một bó đũa thì đố ai bẻ được ”. Tất cả những điều này đều ca tụng sức mạnh của sự đoàn kết, gắn bó. Đoàn kết thì sống, chia rẽ thì chết !
Bạn đang đọc: Tư cách con ngườiSang ý lớn thứ hai trong “Những bài học của lịch sử”, bàn về tư cách con người, Will Durant viết: “Bạn đừng bao giờ nói xấu ai cả. Những lời nói xấu không sớm thì muộn cũng sẽ luôn luôn rớt xuống đầu chính kẻ thốt ra, , và có thể thực hiện hại cho sự thành công của kẻ đó ở trên bước đường đời”. Ai đọc đoạn này cũng toát mồ hôi. Vì có người sau 10 năm, 20 năm mới thấm đòn do họ đã nói xấu người khác trước đó.
Qua ý của Durant ta hiểu rằng : Nói xấu người khác, nói xấu hội đồng khác tuy không phải chính là một tội lỗi hay một khuyết điểm gì quá lớn, nhưng rõ ràng đó chính là một thói hư, tật xấu có hại cho bản thân người đó cả trước mắt lẫn về lâu bền hơn . Biện pháp để rèn luyện kiến thức và kỹ năng “ Không khi nào nói xấu ai, không có thói quen nói xấu, không dám nói xấu … ” gồm có : – Cha mẹ phải làm gương cho trẻ nhỏ noi theo, không khi nào đã được nói xấu ai trước mặt con trẻ, không khi nào đã được nói xấu nhau ( cha mẹ cãi nhau, to tiếng với nhau rồi mất bình tĩnh đâm nói xấu nhau … ) trước mặt trẻ . – Trong lớp học, tại mái ấm gia đình, nếu thấy trẻ nhỏ mắc tật nói xấu người khác phải cương quyết, nghiêm khắc, kiên trì giáo dục bằng được, cho đến khi trẻ chưa còn thói quen nói xấu người khác nữa . – Chọn bạn tốt, bạn trung thực, bạn không biết nói dối, không biết nói xấu người khác mà giao du, mà kết bạn vĩnh viễn. Vì như nhà triết học Théognis đã viết : “ Bạn bè xấu là những nguồn gốc tai hại ”. Một vài gợi ý : Nếu ta ở gần người hay là nói xấu người khác, ta phải thấy không dễ chịu và tránh xa họ thì mới triệu chứng tỏ ta rất ghét thói nói xấu người khác .
Tuyệt đối chưa nhận xét xấu tốt về ai khi người đó vắng mặt, dù ở cơ quan hay ở cộng đồng dân cư.
Trên niềm tin đấu tranh phê bình, ta phải thẳng thắn , chân tình góp ý trực tiếp với ai có tật hay nói xấu người khác, dù người ấy là cấp trên hay bề ở trên của mình . Nếu giờ đây ta đặt yếu tố theo chiều ngược lại, nghĩa chính là nếu có một mái ấm gia đình, nếu có một hội đồng dân cư, nếu có một xã hội mà không ai chăm sóc đến người khác, hay là nói xấu lẫn nhau thì hội đồng đó, mái ấm gia đình đó, xã hội đó sẽ ra thực hiện sao ? Với thời hạn, tất cả mọi người càng biết ơn ông bà Durant vì những tổng kết quá tinh tế của họ . Để khép lại bài viết, nhớ một nguyên tắc nhẹ nhàng mà thân ái, có hiệu quả tốt, đó chính là nguyên tắc của Pubilius Syrus ( Thế kỷ thứ số 1 sau Công nguyên ) : “ Nếu muốn trách bạn, xin hãy kín kẽ ; nếu muốn khen bạn, xin hãy công khai minh bạch ” .