Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Đỗ Thị Hoàng Hà – Bác sĩ Hóa sinh, Khoa Xét nghiệm – Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ đã có 11 năm kinh nghiệm công tác trong lĩnh vực hóa sinh lâm sàng.
Nước tiểu là chất dịch bài tiết quan trọng nhất, chứa phần lớn các chất cặn bã của cơ thể, do đócác chỉ số xét nghiệm trong nước tiểu được dùng để theo dõi chức năng một vài cơ quantrong cơ thể, chẩn đoán và theo dõi điều trị nhiều bệnh lí như: đái nhạt, đái tháo đường, nhiễm ceton, bệnh viêm đường tiết niệu, bệnh gan, thận, mật, đái máu, phát hiện sớm ngộ độc thai nghén,…
1. Xét nghiệm nước tiểu thường đo các chỉ số nào?
Tổng phân tích nước tiểu sẽ đưa ra các chỉ số đặc trưng như:
Bạn đang đọc: Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm nước tiểu negativeHướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm nước tiểu negative
pHTỷ trọng nước tiểuGlucose niệuBilirubineNitritProteinBạch cầuUrobilinogenHồng cầuThể cetonAscorbic Acid
Trong đó, tỉ trọng và pH nước tiểu là có giá trị đơn cử, còn những chỉ số khác như bạch cầu, Nitrit, Protein, … có nồng độ rất thấp hoặc gần như không Open trong nước tiểu. Nếu hiệu quả âm tính, nghĩa là không có sự hiện hữu không bình thường của chất đó trong nước tiểu và ngược lại, nếu hiệu quả dương thế, nó chỉ ra rủi ro tiềm ẩn cao của người bệnh so với những bệnh lý tương quan .
2. Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm nước tiểu bình thường
2.1 Chỉ số bạch cầu (LEUKOCYTES – LEU)
Chỉ số bạch cầu dựa trên sự có mặt của enzyme esterase của bạch cầu hạt xuất hiện trong nước tiểu, xảy ra phản ứng thủy phân ester cũng như indoxyl hóa tạo ra sản phẩm làm thay đổi màu sắc trên que thử nước tiểu (sang màu tím).
Chỉ số được cho phép : Không Open bạch cầu hoặc số lượng bạch cầu 10-25 Leu / UL. Độ nhạy của xét nghiệm giảm dần theo thời hạn do sự ly giải của bạch cầu .Kết quả âm tính khi
Bạch cầu xuất hiện bất thường trong nước tiểu phản ánh có sự xuất hiện của vi khuẩn trong nước tiểu ( nhiễm trùng bàng quang, nhiễm trùng thận tiết niệu). Cần theo dõi, thực hiện thêm thử nghiệm khác để đánh giá nếu cần ( nuôi cấy nước tiểu). Xét nghiệm dương tính giả khi có formaldehyt trong mẫu thử, mẫu thử bị nhiễm khuẩn.
2.2 Chỉ số Nitrit (NIT)
Bình thường, Nitrit không có trong nước tiểu, chỉ xuất hiện khi có sự hiện diện của vi khuẩn Gram âm trong nước tiểu và xảy ra phản ứng chuyển hóa nitrat thành nitrit. Lấy mẫu xét nghiệm nước tiểu đo Nitrit phải đúng quy cách, lấy khi nước tiểu đã ở trong bàng quang ≥ 3.5 giờ (để Nitrat chuyển hóa thành Nitrit).
Xét nghiệm chỉ số Nitrit dựa trên xét nghiệm Griess đặc hiệu với Nitrit, phản ánh sự xuất hiện của vi trùng tạo nên Nitrit .Chỉ số Nitrit dương thế : ≥ 0.06 mg / dL .Kết quả âm tính khi
Kết quả dương tính cho thấy sự nhiễm trùng đường tiểu (thường do vi khuẩn Gram âm). Mẫu thử để quá lâu chưa xét nghiệm và bị nhiễm bẩn cũng có thể gây nên tình trạng dương tính giả.
2.3 Protein (PRO)
Ở người có chức năng thận bình thường, không xuất hiện protein hoặc chỉ xuất hiện một lượng nhỏ protein trong nước tiểu (dưới dạng albumin và globulin) chủ yếu là albumin của huyết tương do màng lọc cầu thận không cho các phân tử protein có trọng lượng phân tử lớn đi qua, nên không đủ có phản ứng dương tính. Xét nghiệm Protein nước tiểu thực hiện trên mẫu nước tiểu cô đặc, dựa trên sự thay đổi nồng độ Protein với chất chỉ thị pH.
Chỉ số được cho phép : trace ( vết ) ; ≤ 10 mg / dL hoặc ≤ 0.1 g / L .
Kết quả âm tính (Negative khi 0.0 – 4.0 mg/dL) cho thấy không có sự hiện diện của albumin (do que nhúng nhạy với albumin hơn), không loại trừ có sự xuất hiện của hemoglobin, globulin, mucoprotein, thể Bence Jones Protein trong nước tiểu.
Kết quả dương tính nhiều lần có thể do nhiễm trùng đường tiểu, bệnh thận, tiền sản giật, cao huyết áp, suy tim sung huyết,… Cần cân nhắc đến các xét nghiệm kèm theo (định lượng Protein niệu trên mẫu nước tiểu 24h). Kết quả dương tính giả nếu bệnh nhân có tiểu máu, nước tiểu bị cô đặc quá mức, tiêm polyvinylpyrolidon, lọ đựng nước tiểu chứa chlorhexidine, các chất tẩy có amoni bậc 4.
2.4 Glucose (GLU)
Bình thường, Glucose không có trong nước tiểu do được tái hấp thu hoàn toàn ở các ống lượn gần, và thận có một “ngưỡng thận” (renal threshold) đối với glucose. Chỉ khi đường huyết vượt quá ngưỡng thận, hoặc sự hấp thụ đường của thận bị giảm sẽ xuất hiện glucose trong nước tiểu. Xét nghiệm Glucose trong nước tiểu dựa trên phản ứng đặc hiệu glucose oxidase/peroxidase.
Chỉ số được cho phép : 0-100 mg / dL hoặc 2.5 – 5 mmol / L ( thường gặp so với phụ nữ mang thai ) .
Kết quả âm tính (Negative) cho thấy không có sự xuất hiện bất thường của Glucose trong nước tiểu. Với bệnh nhân tiểu đường, cần xét nghiệm đường huyết lúc đói bổ sung để đánh giá.
Kết quả dương thế cho thấy rủi ro tiềm ẩn tiểu đường do thận, đái tháo đường, bệnh lí ống thận, và viêm tụy, chính sách nhà hàng siêu thị quá nhiều đường, nhiễm trùng, bệnh lý đa u tủy xương, u tủy thượng thận .Xét nghiệm hoàn toàn có thể dương thế giả khi người bệnh dùng thuốc kháng sinh, corticoid, những loại đường không phải glucose. Hiện tượng âm tính giả Open khi người bệnh có nồng độ acid ascorbic và cetone niệu cao .
2.5 Cetonic (KET)
Cetonic thường thì có rất ít trong nước tiểu, so với người bệnh tiểu đường không trấn áp sẽ xảy ra thực trạng thiếu insulin do đó tế bào khung hình không dùng
được glucose làm nguồn nguồn năng lượng mà phải dùng những nguồn nguồn năng lượng khác để thay thế sửa chữa – thường là những acid béo. Sản phẩm chuyển hóa của những acid béo này chính là những thể ceton gồm 3 loại chính, trong đó xét nghiệm cetonic trong nước tiểu sẽ nhạy hơn với acetoacetat. Do đó cetonic sẽ Open trong nước tiểu giúp tương hỗ chẩn đoán bệnh lý đái tháo đường cũng như giúp nhìn nhận những thực trạng gây ra nhiễm toan-ceton ( như nhịn ăn quá mức hoặc bị bỏ đói )Xét nghiệm dựa trên nguyên tắc của Legal, Chỉ số Ceton được cho phép : 2.5 – 5 mg / dL hoặc 0.25 – 0.5 mmol / L .
Kết quả âm tính là bình thường, không phải làm thêm xét nghiệm kiểm tra.
Kết quả dương thế cho thấy rủi ro tiềm ẩn tiểu đường cao, người nghiện rượu, người bệnh sốt hoặc tiêu chảy, hoặc sau khi dùng thuốc gây mê ( postanesthesi ). Trường hợp dương thế giả xảy ra khi người bệnh có dùng bromo-sulfophtalein, phenolphtalein và chất chuyển hóa của L-dopa .Kết quả xét nghiệm Cetonic cần phối hợp tác dụng glucose, tránh trường hợp bỏ sót khi hiệu quả không giống hệt .
2.6 Urobilinogen (URO)
Bình thường, Urobilinogen là sản phẩm chuyển hóa của bilirubin phối hợp ( bilirubin trực tiếp ) nhờ những vi trùng ruột trong tá tràng, được bài tiết hầu hết qua phân và Open trong nước tiểu với nồng độ thấp, tăng trong trường hợp nhiễm trùng nặng, bệnh lý thiếu men G6PD, thiếu máu tán huyết, rối loạn tính năng gan, hồng cầu vỡ quá nhiều. Kết quả xét nghiệm Urobilinogen cần tích hợp hiệu quả bilirubin để chẩn đoán phân biệt .Xét nghiệm dựa trên phản ứng Ehrlich ( phối hợp với muối diazonium ), Chỉ số được cho phép : 0.2 – 1.0 mg / dL hoặc 3.5 – 17 mmol / L .Kết quả âm tính ( số lượng giới hạn thông thường 0.1 – 1 EU / dL ) không cho thấy không bình thường, không cần làm thêm xét nghiệm gì. m tính giả hoàn toàn có thể Open nếu nước tiểu xét nghiệm để quá lâu hoặc người bệnh có dùng kháng sinh .Kết quả dương thế cần làm thêm xét nghiệm nhìn nhận tính năng gan mật cũng như thực trạng thiếu máu do tan máu. Có thể Open dương thế giả do sắc tố không nổi bật, do para-aminosalicylic acid hoặc người bệnh mắc hội chứng porphyrin niệu .
2.7 Bilirubin (BIL)
Bilirubin là kết quả của sự thoái giáng Hemoglobin, tuy bilirubin trực tiếp có thể đi qua màng lọc cầu thận tuy nhiên trong điều kiện bình thường sẽ không phát hiện được bilirubin trong nước tiểu do đã được chuyển hóa thành urobilinogen tại ruột. Sự hiện diện bất thường trong nước tiểu của bilirubin cho thấy nguy cơ bệnh gan, hoặc bệnh do hệ dẫn mật (dẫn đến bilirubin không xuống được ruột, đi vào máu, được lọc qua thận và đào thải vào nước tiểu).
Chỉ số được cho phép : ≤ 0.2 – 0.4 mg / dL hoặc ≤ 3.4 – 6.8 mmol / L .Kết quả âm tính là thông thường, không cần xét nghiệm kiểm tra khác. m tính giả Open nếu xét nghiệm trên nước tiểu để lâu dưới ánh sáng, nồng độ acid ascorbic trong nước tiểu cao .Kết quả dương thế cần tích hợp xét nghiệm urobilinogen để chẩn đoán phân biệt. Phenothiazid và chlorpromazid, salicylat hoàn toàn có thể gây ra tác dụng dương thế giả .
2.8 Hồng cầu (BLOOD – ERYTH)
Bình thường trong nước tiểu không có sự Open của máu ( hồng cầu, hemoglobin, myoglobin ). Sự xuất hiện của hồng cầu trong nước tiểu cho thấy rủi ro tiềm ẩn bệnh nhân bị nhiễm trùng đường tiểu hoặc bệnh thận .Chỉ số được cho phép : 0,015 – 0,062 mg / dL hoặc 5-10 Ery / UL .Kết quả âm tính là thông thường, nếu bệnh nhân rủi ro tiềm ẩn cao cần xét nghiệm nước tiểu lặp lại để kiểm tra. Hiện tượng âm tính giả xảy ra khi có sự hiện hữu của formaldehyt trong nước tiểu .
Kết quả dương tính cần kết hợp kết quả xét nghiệm khác để chẩn đoán. Kết quả dương tính kéo dài ở người trên 40 tuổi có thể do ung thư đường niệu.(ung thư bàng quang, ung thư biểu mô tế bào thận). Xét nghiệm dương tính giả nếu phụ nữ đang trong kỳ kinh, tình trạng luyện tập nặng, nồng độ acid ascorbic trong nước tiểu cao, dụng cụ chứa bị nhiễm thuốc sát trùng, nước tiểu để quá lâu hoặc do rửa vùng quanh hậu môn bằng povidon.
2.9 Acid ascorbic (ASC)
Khi hiệu quả từ 20 mg / dL Acid ascorbic trong nước tiểu là dương thế, ngược lại là âm tính. Acid ascorbic nồng độ cao trong nước tiểu hoàn toàn có thể gây âm tính giả so với những chỉ số glucose, blood, leukocytes, nitrite và bilirrubin ( những xét nghiệm dựa vào phản ứng oxy hóa do Acid ascorbic ( vitamin C ) là một chất chống oxy hóa ( antioxidant ) ). Kết quả Acid ascorbic trong nước tiểu giúp giảm rủi ro tiềm ẩn nhìn nhận xô lệch hiệu quả xét nghiệm trong một vài ít bệnh lý. Xét nghiệm hoàn toàn có thể dương thế giả khi người bệnh dùng nhiều vitamin C trong khẩu phần ăn .Chỉ số được cho phép từ 5-10 mg / dL hoặc 0,28 – 0,56 mmol / L .
2.10. Tỷ trọng nước tiểu
Tỷ trọng nước tiểu giúp nhìn nhận năng lực cô đặc và pha loãng của thận. Bình thường tỷ trọng nước tiểu là khoảng chừng 1.005 – 1.030 .Tỷ trọng nước tiểu tăng tương quan đến sự thiếu nước ( hội chứng tiết hormon chống bài niệu không thích hợp ), nôn nhiều, đái tháo đường, tiêu chảy cấp, nôn nhiều, sốt ..
Tỷ trọng nước tiểu giảm liên quan đến sự thừa nước (suy chức năng thận, hội chứng aldosterol),.
2.11. pH nước tiểu
pH nước tiểu cung cấp các thông tin liên quan đến tình trạng toan – kiềm của bệnh nhân. pH bình thường nằm trong khoảng 5.0 – 7.0
Tình trạng nước tiểu kiềm ( pH > 7.0 ) hoàn toàn có thể xảy ra khi người bệnh ăn nhiều rau, những thực trạng nhiễm khuẩn đường niệu, nhiễm trùng thận, nhiễm trùng bàng quang .
Tình trạng nước tiểu toan (pH
Như vậy, hiệu quả mỗi chỉ số trong xét nghiệm nước tiểu đều có ý nghĩa riêng. Kết quả xét nghiệm hoàn toàn có thể cần phối hợp với những xét nghiệm khác để chẩn đoán bệnh lí tương quan .Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không nhữ
ng bảo vệ chất lượng trình độ với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, mạng lưới hệ thống trang thiết bị công nghệ tiên tiến văn minh mà còn điển hình nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh tổng lực, chuyên nghiệp ; khoảng trống khám chữa bệnh văn minh, lịch sự và trang nhã, bảo đảm an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn triển khai những xét nghiệm tại đây hoàn toàn có thể trọn vẹn yên tâm về độ đúng chuẩn của tác dụng xét nghiệm .
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI Đ Y. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!