Chiếc máy bay số hiệu UH-1D từ Đại đội không quân 336 đang rải chất diệt cỏ trong vùng rừng của châu thổ sông Mê Kông, 26/07/1969
Hormone thực vật, một phần của Chất độc da cam : Acid 2,4 – dichlorophenoxyacetic
Chất độc da cam (viết tắt: CĐDC, tiếng Anh: Agent Orange – Tác nhân da cam), là tên gọi của một loại chất thuốc diệt cỏ và làm rụng lá cây được quân đội Hoa Kỳ sử dụng tại Việt Nam trong Chiến dịch Ranch Hand, một phần của chiến tranh hóa học của Hoa Kỳ trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam. Chất này không có màu và được chứa trong các thùng màu da cam (do vậy trong vụ kiện hậu quả của nó được gọi nhầm là chất độc màu da cam).
Chất độc da cam – Wikipedia tiếng Việt
Chất này đã được Hoa Kỳ sử dụng quy mô lớn trong những năm từ 1961 đến 1971, khiến nhiều vùng ở Nước Ta bị nhiễm độc nghiêm trọng. Các cơ quan y tế ở Nước Ta ước tính khoảng chừng 400.000 người đã bị giết hoặc tàn tật, khoảng chừng 500.000 trẻ nhỏ sinh ra bị dị dạng, dị tật bởi chất độc hóa học này . Hội Chữ Thập đỏ Nước Ta ước đạt khoảng chừng 1 triệu nạn nhân Nước Ta đã bị tàn phế hoặc bệnh tật vì chất độc da cam .Chất độc da cam còn làm tổn thương sức khỏe thể chất của những người lính Mỹ cũng như những binh lính liên minh của Mỹ ( Úc, Nước Hàn, New Zealand, quân lực Nước Ta Cộng hòa ) đã có tiếp xúc với chất này, cũng như con cháu họ. Tính đến nay, những tổ chức triển khai cựu binh Mỹ, Úc, Nước Hàn đã khởi kiện và được bồi thường, nhưng những nạn nhân chất da cam tại Nước Ta thì bị xử thua kiện .
Bạn đang đọc: Chất độc da cam – Wikipedia tiếng ViệtTrong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, mục đích quân sự chính thức của chất độc da cam là làm rụng lá cây rừng để quân đội du kích Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam không còn nơi ẩn náu. Chất độc da cam thực ra là một chất lỏng trong suốt, nó được gọi là “chất da cam” vì những thùng phuy dùng để vận chuyển nó được vẽ các sọc có màu da cam. Quân đội Hoa Kỳ còn có một số mã danh khác để chỉ đến các chất diệt cỏ được dùng trong thời kỳ này: “chất xanh” (Agent Blue, cacodylic acid), “chất trắng” (Agent White, hỗn hợp 4:1 của 2,4-D và picloram), “chất tím” (Agent Purple) và “chất hồng” (Agent Pink).
Đến năm 1971, CĐDC không còn được dùng để làm rụng lá nữa ; 2,4 – D vẫn còn được sử dụng để làm diệt cỏ. 2,4,5 – T đã bị cấm dùng tại Hoa Kỳ và nhiều vương quốc khác do sự ô nhiễm của nó tới môi trường tự nhiên và sinh vật .
Ảnh hưởng đến con người
Người ta đã tìm thấy chất độc da cam có chứa chất độc dioxin, nguyên do của nhiều bệnh như ung thư, dị dạng và nhiều rối loạn công dụng ở cả người Việt lẫn những cựu quân nhân Hoa Kỳ .Dioxin tích tụ hầu hết tại những mô mỡ theo thời hạn ( tích góp sinh học ), vì thế ngay cả tiếp xúc nhỏ cũng hoàn toàn có thể đạt mức độ nguy hại. Trong năm 1994, EPA Hoa Kỳ báo cáo giải trình rằng dioxin là một chất gây ung thư, và quan tâm rằng những hậu quả khác ( về sinh sản và tăng trưởng tình dục, mạng lưới hệ thống miễn dịch ) hoàn toàn có thể gây ra một mối rình rập đe dọa lớn so với sức khỏe thể chất con người. TCDD, là độc nhất của dibenzodioxins, được phân loại như thể một chất gây ung thư nhóm 1 do Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư ( IARC ). TCDD có chu kỳ luân hồi bán rã khoảng chừng 8 năm ở người, mặc dầu ở nồng độ cao, tỷ suất vô hiệu được tăng cường bởi sự trao đổi chất Các ảnh hưởng tác động sức khỏe thể chất của dioxin được trung gian bởi tác động ảnh hưởng lên thụ thể tế bào, những thụ thể aryl hydrocarbon ( AHR ) Điều này giúp dioxin xâm nhập, phá thủng mạng lưới hệ thống phòng thủ của tế bào và làm biến dạng DNA. Đó là nguyên do tại sao dioxin gây ra quái thai ở động vật hoang dã .Các hiệu ứng khác ở người ( ở những mức liều cao ) hoàn toàn có thể gồm có :
Bất thường phát triển trong men răng của trẻ em.Bệnh lý tại khu trung ương và ngoại vi của hệ thần kinhRối loạn tuyến giápTổn hại cho hệ thống miễn dịchLạc nội mạc tửBệnh tiểu đường
Dioxin tích góp trong chuỗi thức ăn trong một thời trang tựa như như những hợp chất clo khác ( tích góp sinh học ). Điều này có nghĩa rằng ngay cả nồng độ nhỏ trong nước bị ô nhiễm hoàn toàn có thể được tập trung chuyên sâu lên một chuỗi thức ăn đến mức nguy khốn vì chu kỳ luân hồi phân hủy dài và độ tan trong nước thấp của dioxin. Không chỉ vậy, Dioxin còn hoàn toàn có thể đi qua dây rốn hoặc tích tụ trong sữa mẹ, do đó nếu người mẹ nhiễm dioxin thì đứa con cũng sẽ bị nhiễm theo .
Bác sĩ Linda Birnbaum, Giám đốc Viện Khoa học Quốc gia Về Liên Hệ Giữa Môi trường và Sức khỏe, và là một chuyên gia hàng đầu về chất dioxin, nói: “Tôi chưa từng thấy một hệ thống hormone nào mà chất dioxin không thể phá vỡ. Nó có ảnh hưởng lan rộng trong hầu hết các chủng loài có xương sống, trong hầu hết mọi giai đoạn cơ thể phát triển”.
2,3,7,8-TCDD, một loại dioxin gây ô nhiễmNăm 2007, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Nước Ta vẫn ra thông cáo báo chí truyền thông nói rằng ” Không có mối đe dọa sinh thái xanh nào được ghi nhận ở động thực vật mặc dầu một lượng lớn chất diệt cỏ và dioxin đã được sử dụng “, và rằng ” thông tin này chưa được xem xét trong những lần nhìn nhận trước của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ và Viện Y học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ “. Tuy nhiên chú ý quan tâm rằng ” những chất diệt cỏ đổ thẳng xuống đất và ngấm sâu trước khi thoái biến thì sẽ có tồn dư và thế cho nên là một mối lo lắng. ” . Còn Cựu Đại sứ Mỹ tại việt nam, ông Michael Marine, vẫn cho rằng mối liên hệ giữa sự phơi nhiễm dioxin và sức khoẻ con người ” vẫn chưa được chứng tỏ “. Tuy nhiên ông đã công bố khoản hỗ trợ vốn trị giá 400 nghìn USD để nghiên cứu và điều tra ô nhiễm dioxin và tẩy độc tại trường bay TP. Đà Nẵng .
Di chứng tới thế hệ sau
Dioxin sẽ gây đóng mở 1 số ít gene giải độc quan trọng của tế bào như Cyp1A, Cyp1B, … Đồng thời, một số ít thí nghiệm trên chuột cho thấy dioxin làm tăng nồng độ những gốc ion tự do trong tế bào. Điều này hoàn toàn có thể là làm phá huỷ những cấu trúc tế bào, những protein quan trọng và, quan trọng hơn cả, nó hoàn toàn có thể gây đột biến trên phân tử DNA ( gene ), dẫn tới những chứng bệnh tương quan là ung thư, bệnh di truyền và quái thai .
“một cố gắng của chính phủ để đem lại thanh bình cho xứ sở”Tranh tuyên truyền của Mỹ / Nước Ta Cộng hòa nói rằng việc máy bay rải chất da cam lên những làng mạc Nước Ta làHiện không có nghiên cứu và điều tra về quái thai gây ra bởi dioxin trên khung hình người ( do việc thí nghiệm chất độc mạnh như dioxin với người là bị cấm ). Tuy nhiên, khi được thí nghiệm trên động vật hoang dã, có vật chứng can đảm và mạnh mẽ cho thấy Dioxin gây quái thai ở những loài gặm nhấm, gồm có chuột hamster và lợn guinea chim, [ 17 ] và cá [ 18 ]Các điều tra và nghiên cứu động vật hoang dã cho thấy rằng dioxin hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động đến sinh sản bằng cách làm hư hỏng tinh trùng và làm rối loạn hormon điều tiết sự tăng trưởng của bào thai. Ở Lever phân tử, dioxin gây đột biến trên chuỗi nhiễm sắc thể, những đột biến này sẽ gây tác động ảnh hưởng đến thông tin di truyền ở tế bào sinh sản ( tinh trùng, trứng ) do chính sách sao chép nhân đôi và rồi sẽ truyền sang thế hệ con cháu .Trong nghiên cứu và điều tra năm 2012 của Đại học Washington trên chuột cho thấy Dioxin hoàn toàn có thể gây dị tật suốt nhiều thế hệ. Chuột thí nghiệm được cho nhiễm 1 liều dioxin rất nhỏ ( bằng 1/1000 mức gây chết ), với mức rất nhỏ này thì không gây nguy cơ tiềm ẩn tức thì. Nhưng tai hại lâu dài hơn đã phát tác trên thế hệ con cháu của chúng. Cho đến tận thế hệ F3 ( tức là đời chắt của những con chuột thí nghiệm bắt đầu ) những dị tật bẩm sinh vẫn xảy ra. Những đột biến này có lẽ rằng là vĩnh viễn và sẽ tiếp tục truyền tới những thế hệ sau. [ 19 ]Trong thảm họa Sasevo ( nơi 30 kg dioxin đã thoát ra thiên nhiên và môi trường ), người dân đã được sơ tán ngay sau khi thảm họa xảy ra, tổng thể gia súc gia cầm đã bị thiêu hủy, đất đai và nguồn nước đã được tẩy rửa để ngăn dioxin xâm nhập vào chuỗi thức ăn của con người. Do vậy, ảnh hưởng tác động của dioxin với dị tật thai nhi tại Sasevo là không có đủ cơ sở để nghiên cứu và điều tra. Các nghiên cứu và điều tra về yếu tố này chỉ hoàn toàn có thể được triển khai ở Nước Ta, nơi bị Mỹ rải 370 kg dioxin trong 8 năm cuộc chiến tranh. Người dân và binh sĩ ở đây chịu sự phơi nhiễm vĩnh viễn, dioxin đã ngấm sâu vào mọi con đường ( không khí, nguồn nước, cây xanh và thực phẩm ) mà không hề có sự sơ tán hoặc tẩy độc .Các khảo sát ở Mỹ trong thập niên 1980 – 1990 có những hiệu quả xích míc nhau ( nguồn thì khẳng định chắc chắn dioxin gây dị tật thai nhi, nguồn thì cho rằng chưa đủ cơ sở Tóm lại ) do mẫu khảo sát ở những cựu binh Mỹ có sự độc lạ lớn về độ phơi nhiễm dioxin. Để tìm ra Tóm lại chung, năm 2006, 4 nhà nghiên cứu ( gồm 2 người gốc Việt ) đã triển khai tổng kết toàn bộ những khảo sát về tác động ảnh hưởng của dioxin tới dị tật thai nhi. Nghiên cứu sử dụng 13 khảo sát ở những cựu binh Nước Ta ( những người phơi nhiễm lâu và nặng nhất ) và 9 khảo sát ở cựu binh quốc tế. Các Tóm lại rút ra như sau [ 20 ]
Sự tranh cãi về mối liên quan giữa chất độc da cam (hay dioxin) và dị tật bẩm sinh là do dữ liệu của các khảo sát không phù hợp với nhau (có sự khác biệt đáng kể về thời gian, lượng phơi nhiễm của các ca nghiên cứu).Tổng hợp số liệu từ các nghiên cứu cho thấy rằng việc tiếp xúc của cha mẹ với dioxin và chất độc da cam làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh và quái thai.Trong khi nguy cơ gia tăng quái thai hiện diện ở cả cựu binh Mỹ và cựu binh Việt Nam, các cựu binh Việt Nam có một sự gia tăng rõ rệt hơn do mức độ phơi nhiễm của họ cao hơn lính Mỹ (lính Mỹ chỉ ở Việt Nam khoảng 1 năm, ít khi đi vào rừng và họ chỉ ăn uống đồ hộp, trong khi lính Việt Nam ở trong rừng suốt nhiều năm và luôn sử dụng lương thực, nước uống lấy tại chỗ bị nhiễm dioxin).
Để biện minh cho việc rải chất da cam, Hoa Kỳ đã yêu cầu chính phủ Sài Gòn ra tuyên bố rằng chất da cam không gây hại gì cho sức khỏe con người[21] Trong thời kỳ chiến tranh, Hoa Kỳ đã cho rải các tờ truyền đơn tuyên truyền, trong đó viết rằng sự độc hại của chất diệt cỏ chỉ là “tuyên truyền xuyên tạc của Việt cộng”, và rằng chất diệt cỏ “tuyệt nhiên không gây độc hại cho người, vật, cũng như nước uống, hít phải hàng ngày cũng không sao”. Điều này càng gây thêm hậu quả tàn phá vì nhiều người dân miền Nam tin theo lời tuyên truyền này và đã không có những biện pháp di tản, phòng độc… Người dân cứ tiếp tục sống tại những ngôi làng đã bị rải chất da cam mà không biết nguồn nước, không khí và thực phẩm của họ đã bị nhiễm độc nghiêm trọng.
Những ghi chép về việc chất dioxin gây quái thai cho binh lính và thường dân bị phơi nhiễm lâu bền hơn đã được ghi lại bởi những bác sĩ đương thời từ nhiều vương quốc :
Tác hại so với người Việt
“tuyên truyền xuyên tạc của Việt cộng”, và rằng chất diệt cỏ “tuyệt nhiên không gây độc hại cho người, vật, cũng như nước uống, hít phải hàng ngày cũng không sao”Tuyên truyền của Mỹ / cơ quan chính phủ TP HCM viết rằng sự ô nhiễm của chất diệt cỏ chỉ là, và rằng chất diệt cỏTất cả diện tích quy hoạnh bị rải chất da cam đều ở miền Nam Nước Ta. Chất da cam phát tán qua không khí và nước nên nó lan rộng rất nhanh, không riêng gì những chiến sỹ quân Giải phóng mà cả dân thường miền Nam, quân Mỹ và quân lực Nước Ta Cộng hòa cũng đều bị nhiễm độc nếu xuất hiện ở khu vực bị rải độc. Nhưng những nạn nhân người Việt thường bị nhiễm độc nặng hơn lính Mỹ do họ sống định cư, uống nước và trồng cây lương thực tại khu nhiễm độc, còn lính Mỹ thì chỉ ở đó một thời hạn ngắn rồi hành quân đi chỗ khác hoặc trở về nước .
Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Phượng là một nhân chứng sống. Trong những năm 1960, bà đã hộ sinh cho nhiều trăm đứa trẻ khỏe mạnh ở bệnh viện Từ Dũ, nhà hộ sinh lớn nhất ở Sài Gòn. Rồi đến năm 1968, hai năm sau khi lực lượng Mỹ tăng gia trải chất diệt cỏ lên đến nhiều triệu lít, lần đầu tiên bác sĩ Phượng đã chứng kiến một hài nhi không có óc và xương sống. Trong những tháng tiếp theo, Bác sĩ Phượng liên tục đỡ ra nhiều hài nhi dị dạng, 3 hoặc 4 đứa trong một tuần lễ – những hài nhi sinh ra với những cơ quan ở ngoài thân, không có tay, không có chân, không có mắt. Vấn đề nay đã trở nên rõ ràng là, con người – đặc biệt là phụ nữ – bị nhiễm ngay chỉ một chút chất dioxin, dù chỉ là 1/1 tỷ gram, cũng có khả năng cao là sinh ra những đứa con dị tật bẩm sinh. Từ năm 1968, bác sĩ Phương bắt đầu thu thập hàng chục thai nhi và trẻ sơ sinh bị dị dạng đã chết, lưu trữ ở bệnh viện Từ Dũ trong các lọ lớn chứa chất bảo quản.[22]Bà Đào Thị Kiều, sinh năm 1952, nông dân ở Biên Hòa, có khu ruộng bị quân đội Mỹ trải thuốc diệt cỏ không lâu sau khi bà kết hôn. Bà có 8 đứa con thì 7 đứa bị dị tật bẩm sinh và 5 đứa đã chết yểu, chồng bà từng là nhân viên trong quân lực Việt Nam Cộng hòa, cũng chết năm 2004 vì ung thư[22]Nhà bệnh học về ung thư Scarlett Lin Gomez tại Viện phòng chống ung thư California (CPIC) đã nghiên cứu thấy rằng người Mỹ gốc Việt tại California (rất nhiều người là cựu binh trong quân lực Việt Nam Cộng hòa từng hoạt động trong vùng bị rải chất da cam) đang phải chịu hàng loạt chứng bệnh liên quan đến việc phơi nhiễm chất độc da cam: tỷ lệ bị các bệnh ung thư cao nhất, phụ nữ gốc Việt mắc bệnh ung thư hạch bạch huyết không Hodgkin cao nhất, đàn ông gốc Việt mắc bệnh Sarcoma mô mềm cao nhất.
Một số nhà hoạt động như ông Ngô Thanh Nhàn, nhà nghiên cứu tại Đại học New York, đã kêu gọi những người Mỹ gốc Việt khởi kiện những nhà sản xuất chất độc da cam để đòi bồi thường, nhưng đã bị các tổ chức người Mỹ gốc Việt ngăn cản. Nhiều cựu binh quân lực Việt Nam Cộng hòa và con cháu họ đang bị mắc những chứng bệnh mà các cựu binh Hoa Kỳ từng bị nhiễm chất độc màu da cam mắc phải, nhưng không có vụ kiện nào được thực hiện. Những người Mỹ gốc Việt này “vẫn rất trung thành (với nước Mỹ)”, họ vẫn tin vào những tờ truyền đơn của Mỹ thời thập niên 1960 nói rằng “chất diệt cỏ không độc hại”, rằng sự nguy hại của chất độc màu da cam “chỉ là một sự lừa bịp của Đảng cộng sản”, và việc khởi kiện chất độc da cam là sự tiếp tay cho hành động chống lại nước Mỹ. Ông Ngô Thanh Nhàn nói rằng “Chỉ còn một nhóm người không chịu thừa nhận vấn đề chất độc da cam – đó chính là người Mỹ gốc Việt”. Ông Nhàn khuyên người Mỹ gốc Việt phải dẹp bỏ định kiến chính trị để thừa nhận những khổ đau mà chất da cam gây ra cho họ, có như vậy thì mới có thể đứng lên đấu tranh đòi quyền lợi cho chính họ[23]
Tác hại đối với người Mỹ
Tại Hoa Kỳ, những cơ quan y tế có thẩm quyền ước tính có khoảng chừng 250.000 cựu binh Mỹ đã hoặc sẽ chết sớm do hậu quả của chất độc Da cam và những biến chứng từ nó [ 24 ] .
Stephen Price, nhân viên kỹ thuật tại căn cứ không quân Mỹ tại Đà Nẵng vào năm 1967, nơi Mỹ có kho chứa chất da cam, bị nhiễm dioxin cao gấp 365 lần so với ngưỡng mà Tổ chức Y tế Thế giới cho là an toàn. Ông chết năm 2008 do bệnh bạch cầu và tiểu đường, các con gái ông đều bị dị tật hệ thần kinh do tật nứt đốt sống.[25]Ted Hutches bị phơi nhiễm chất độc da cam ở Việt Nam vào năm 1965, khi ông làm nhiệm vụ bơm nước vào các bồn hóa chất và dùng làm nước tắm. Một năm sau khi trở về Mỹ, chân Hutches bắt đầu sưng và tê liệt. Hai con gái ông, được sinh ra vào năm 1968 và năm 1970, đều bị dị tật bẩm sinh: dị dạng hông và khớp gối, liệt chân và không có khả năng lao động. Ở tuổi 70, Ted Hutches bị viêm mô tế bào, ung thư và rối loạn thần kinh khiến chân bại liệt. Ông nộp đơn đòi bồi thường từ năm 1978, nhưng phải sau 24 năm mới được xét duyệt và nhận đền bù, nhưng hai con ông thì không được đền bù (vì chính phủ Mỹ từ chối công nhận dioxin gây dị tật thai nhi)[26]Mike Ryan, một bác sĩ quân y Mỹ, sau 13 tháng ở Việt Nam đã trở về Mỹ. Con gái ông sinh năm 1971 đã chịu dị tật nghiêm trọng: tim bị hở van, hệ tiêu hóa bị mất phần dưới, thận rối loạn, cánh tay và ngón chân dị dạng… tổng cộng là 22 dị tật. Con gái Mike đã chết khi chỉ 35 tuổi. Suốt đời mình, Mike đã đấu tranh để ông và những cựu binh khác được bồi thường[27]Heather Bowser là con của một cựu binh Mỹ tham chiến tại Việt Nam năm 1968-1969. Cô và em ruột có hình hài bị dị tật kinh khủng: không có đoạn chân phải từ gối trở xuống, nhiều ngón tay, ngón chân cái trên bàn chân trái cũng không có, những ngón chân còn lại thì đan chéo nhau[28].Tổ chức Pro Publica (nơi hỗ trợ các cựu quân nhân Mỹ) đã ghi lại bằng video nhiều trường hợp lính Mỹ có con bị dị tật sau khi bị nhiễm chất da cam ở Việt Nam. Hiệp hội Trẻ em của Hội cựu chiến binh Việt Nam, gồm gần 4.000 thành viên là các cựu binh Mỹ đã trao đổi những câu chuyện hoặc thông báo với các bác sĩ về hàng loạt những chứng dị tật mà con họ phải gánh chịu: khiếm khuyết ống thần kinh, chân tay ngắn hoặc bị cụt, ngón tay chân dị dạng, thiếu đốt sống, rối loạn miễn dịch…. danh sách các chứng dị tật cứ ngày một dài thêm[29]Bác sĩ quân y Mỹ, Allen Hassan, ghi lại: “Trong suốt cuộc chiến, các báo cáo về tình trạng trẻ em bị dị dạng bẩm sinh xuất hiện trên báo chí Sài Gòn đều bị gạt bỏ vì liên quân cho rằng điều đó chỉ giúp tuyên truyền cho Cộng sản… Là một bác sĩ, tôi đã nhìn thấy hàng trăm cựu chiến binh Mỹ mắc chứng vô sinh, ung thư, tiểu đường loại 2 và nhiều vấn đề về sức khỏe khác có liên quan đến việc phơi nhiễm chất da cam tại Việt Nam. Tôi từng chứng kiến những người vợ của họ mang thai chết lưu (bào thai bị chết trong bụng mẹ), hoặc sinh con dị dạng. Vợ của một cựu chiến binh tôi từng gặp đã sinh ra một đứa con không có đầu. Tôi tin thảm họa của gia đình này là hệ quả trực tiếp vì sự phơi nhiễm của người cha với chất da cam.”[30]
“tuyệt nhiên không gây độc hại cho người, vật, cũng như nước uống”Tờ rơi tuyên truyền của Mỹ / cơ quan chính phủ Hồ Chí Minh thời đó viết rằng chất diệt cỏ
Trẻ em của các cựu binh Mỹ ở Việt Nam được báo cáo đã gặp một loạt các khuyết tật bẩm sinh, kể cả bệnh khớp, rối loạn đường ruột và bàng quang, bất thường về xương, mất thính lực, các vấn đề sinh sản, rối loạn hành vi và điều kiện da bất thường. Betty Mekdeci, giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu dị tật trẻ em Florida, nơi lưu giữ dữ liệu về thai nhi từ các cựu binh đến Việt Nam cho biết: trẻ em của các cựu chiến binh tới Việt Nam có tỷ lệ cao hơn bị mắc bệnh ung thư, các bệnh trí tuệ và rối loạn hành vi. Để chứng minh và đòi bồi thường thì sẽ đòi hỏi phải nghiên cứu toàn diện, nhưng từ lâu nay nó đã bị trì hoãn. Betty Mekdeci cho rằng: “Vấn đề này không phải là về khoa học, đó là về kinh tế và chính trị” – nếu được chứng minh dioxin gây dị tật thì khoản đền bù cho trẻ em dị tật sẽ rất lớn, nên chính phủ và các công ty hóa chất không muốn chi tiền cho những nghiên cứu như vậy[26]
Theo tài liệu của hội cựu chiến binh Hoa Kỳ, cơ quan chính phủ Mỹ chỉ công nhận chất da cam gây ra dị tật nứt đốt sống ở con của những cựu binh Mỹ, còn những người mắc những chứng dị tật khác thì chính phủ nước nhà Mỹ không công nhận và không bồi thường. Theo đó, những người bị dị tật nứt đốt sống là con đẻ của cựu chiến binh Mỹ sau khi họ từng tiếp xúc với chất diệt cỏ ở Nước Ta trong khoảng chừng thời hạn từ 09/1/1962 tới 7/5/1975, hoặc gần khu phi quân sự Triều Tiên từ 1/9/1967 tới 31/8/1971, thì sẽ được nhận bồi thường của cơ quan chính phủ Mỹ. Hội cựu chiến binh Hoa Kỳ vẫn đang đấu tranh để chính phủ nước nhà Mỹ chịu bồi thường cho nhiều người con những cựu binh Mỹ bị mắc những chứng dị tật khác [ 31 ] .Theo điều tra và nghiên cứu của Pro Publica dựa trên tài liệu của Cơ quan Cựu Chiến binh Hoa Kỳ, những cựu chiến binh Mỹ từng phơi nhiễm chất da cam ở Nước Ta có tỷ suất sinh con bị dị tật cao gấp gần 6 lần so với tỷ suất sinh con dị tật trước cuộc chiến tranh ( 13,1 % so với 2,8 % ) [ 27 ] .
Linda Schwartz, giáo sư điều dưỡng chuyên khoa tại Đại học Yale, đã khám phá ra rằng “có bằng chứng khác biệt” cho thấy những người lính Mỹ bị nhiễm chất da cam có tỷ lệ sinh con bị dị tật bẩm sinh cao hơn. Họ trình bày công trình tại hội nghị về dioxin quốc tế năm 2003, nhưng bản thảo của họ không được chấp nhận để xuất bản trên tạp chí khoa học. Schwartz cho rằng: nếu Hoa Kỳ thừa nhận rằng Chất Da cam gây ra những dị tật trên trẻ em, chính phủ Việt Nam sẽ có đầy đủ lý do để đòi bồi thường cho trẻ em Việt Nam bị tổn hại. Bà nói: “Chúng tôi đã lao phải một bức tường. Mọi người sợ rằng phía Việt Nam sẽ nộp nhiều đơn kiện khủng khiếp chống lại Hoa Kỳ”[27].
Cho tới nay, chính phủ nước nhà Mỹ và những công ty hóa chất vẫn không công nhận chất dioxin gây dị tật thai nhi với nguyên do là thiếu bằng chứng thực nghiệm trên người ( điều mà sẽ không hề có do dioxin bị cấm thí nghiệm trên người ). Chỉ có những cựu binh nữ sinh con dị tật là được bồi thường ( nhưng cựu binh nữ chỉ có 10 ngàn người trong tổng số 3 triệu quân nhân Mỹ chiến đấu ở Nước Ta ), những cựu binh nam sinh con dị tật thì vẫn không được bồi thường. 30 năm sau đại chiến, vẫn không có cuộc tìm hiểu lớn nào với những cựu binh bị nhiễm dioxin. Paul Sutton, cựu quản trị của Hội Cựu chiến binh Mỹ tại Nước Ta, cho rằng chính phủ nước nhà Mỹ muốn trì hoãn những điều tra và nghiên cứu để ỉm đi chuyện này bởi ngân sách đền bù sẽ rất cao, họ chỉ cần chờ tới khi tổng thể những cựu binh của đại chiến đều đã qua đời thì sẽ chẳng còn dẫn chứng để nghiên cứu và điều tra nữa [ 32 ] .
Các vụ kiện của nạn nhân chất độc da cam
Ở miền Nam Nước Ta, chất độc màu da cam và những loại thuốc diệt cỏ khác khởi đầu được thử nghiệm bởi quân đội Hoa Kỳ vào năm 1961. Năm 1961, tổng thống Mỹ John F. Kennedy đã bật đèn xanh cuộc chiến hóa học này, bắt đầu được gọi là ” chiến dịch Trail Dust ” sau đổi thành ” chiến dịch Ranch Hand ” .Chất da cam được sử dụng thoáng rộng với hàm lượng cao trong cuộc chiến tranh vào những năm 1967 – 1968, rồi giảm xuống và ngừng sử dụng năm 1971. Các loại hợp chất này được trộn vào dầu hỏa hoặc nguyên vật liệu diezen rồi rải bằng máy bay hoặc những phương tiện đi lại khác. 10 % của chất này thì được dùng bằng tay, bằng xe thô sơ và thuyền ở những vùng đầm lầy, đồng bằng và vùng ngâp mặn ven biển, 90 % phun bằng máy bay C-123 và máy bay trực thăng. Người Nước Ta bị phơi nhiễm trọn vẹn, họ chỉ hoàn toàn có thể ngâm 1 miếng vải nhỏ bịt lên mũi và miệng cho đỡ bị ngất xỉu chứ không có cách nào để tẩy độc .
Theo công bố của một nhóm tác giả trên tạp chí Nature thì có thể nói chiến dịch dùng hóa chất ở Việt Nam là một cuộc chiến tranh hóa học lớn nhất thế giới. Trong thời gian 10 năm đó, quân đội Mỹ và quân đội Nam Việt Nam đã rải 76,9 triệu lít hóa chất xuống rừng núi và đồng ruộng Việt Nam. Trong số này có 64% là chất độc màu da cam, 27% là chất màu trắng, 8,7% chất màu xanh và 0,6% chất màu tím.
Tổng số lượng dioxin Việt Nam hứng chịu là vào khoảng 370 kg. (Trong khi đó vụ nhiễm dioxin ở Seveso, Ý, 1976 chỉ với 30 kg dioxin thải ra môi trường mà tác hại của nó kéo dài hơn 20 năm). Tổng số diện tích đất đai bị ảnh hưởng hóa chất là 2,63 triệu hécta. Có gần 5 triệu người Việt Nam sống trong 25.585 thôn ấp chịu ảnh hưởng độc chất màu da cam. Ngoài ra, hàng trăm ngàn binh lính Mỹ, Hàn Quốc, Úc đóng quân ở gần đó cũng bị nhiễm độc.
Tại Hoa Kỳ, hàm lượng dioxin ở ngưỡng được cho phép là 0,0064 Picogram / 1 kg khung hình người ( Picogram là đơn vị chức năng đo khối lượng rất nhỏ, chỉ bằng 1/1. 000.000 gram ). Trong khi đó, nếu chia trung bình thì Mỹ đã rải 900 picogram chất dioxin cho mỗi 1 kg khối lượng khung hình người Nước Ta .Một số quan chức và tướng lĩnh trong Quân đội Mỹ biết thực sự nhưng che giấu. nhà nước Mỹ muốn Nước Ta phải nhận nghĩa vụ và trách nhiệm về việc sử dụng chất diệt cỏ, và đã nhu yếu Tổng thống Ngô Đình Diệm ra công bố rằng những chất này không gây hại gì cho sức khỏe thể chất con người [ 21 ]. Trong suốt thời hạn đại chiến, những báo cáo giải trình về thực trạng dị dạng bẩm sinh Open trên báo chí truyền thông Hồ Chí Minh đều bị gạt bỏ vì cho rằng điều này giúp tuyên truyền cho đối phương. Những lời oán thán về những chứng bệnh nguy cơ tiềm ẩn từ những nông dân ở miền Nam Nước Ta đều bị làm ngơ [ 21 ] .
“
Khi chúng tôi (các nhà khoa học quân sự) tiến hành chương trình về thuốc diệt cỏ trong những năm 1960, chúng tôi đã được cảnh báo về khả năng hủy hoại của thuốc diệt cỏ đã nhiễm dioxin. Thậm chí chúng tôi còn được cảnh báo rằng thuốc diệt cỏ theo công thức “quân đội” có nồng độ dioxin cao hơn các loại thuốc diệt cỏ “dân sự” vì giá thành thấp và thời gian sản xuất ngắn. Tuy nhiên, vì sản phẩm được sử dụng vào “đối phương” nên không ai trong chúng tôi tỏ ra quan tâm thái quá. Chúng tôi không bao giờ hình dung ra cảnh binh lính của mình cũng sẽ bị nhiễm độc. Và, nếu xảy ra tình huống này, chúng tôi mong chính phủ của chúng ta sẽ trợ giúp các cựu chiến binh bị phơi nhiễm..
”
— Tiến sĩ James Clary, một nhà khoa học từng phục vụ trong Không lực Hoa Kỳ, người đã thiết kế các thùng chứa thuốc khai quang đặt trên trực thăng, và cũng là người viết báo cáo tổng kết về Chiến dịch Ranch Hand[21]
Vụ kiện của cựu binh Mỹ bị nhiễm chất độc da cam
Năm 1968, ông Elmo R. Zumwalt Jr., bấy giờ mang hàm phó đô đốc, đến đảm nhiệm chức vụ Tư lệnh Hải quân Mỹ tại Việt Nam. Ngay lập tức, ông đã cho triển khai chiến dịch rải hóa chất làm rụng lá xuống các vùng sông nước ở Việt Nam để bảo vệ hoạt động của Hải quân Mỹ. Đúng 20 năm sau, người con trai Elmo R.Zumwalt III của ông đã qua đời vì bệnh ung thư, hậu quả của việc phơi nhiễm chất độc da cam khi tham chiến tại Việt Nam. Tác phẩm “Cha con tôi” dựa theo lời thuật của đô đốc Elmo Zumwalt phát hành tháng 11-1996, có đoạn viết:
“Tấn bi kịch của gia đình đô đốc Zumwalt là ở chỗ, chính người cha đã ra lệnh rải chất độc da cam lên các cánh rừng và các dòng sông ở vùng Nam Trung Bộ Việt Nam, nơi con trai ông làm nhiệm vụ tuần tra dọc các bờ sông. Mệnh lệnh của đô đốc không những tàn phá nhiều cánh rừng, làm ô nhiễm các dòng sông, gây đau khổ cho biết bao nhiêu người dân Việt Nam vô tội, mà còn làm cho chính con trai và cháu nội ông cũng bị nhiễm chất độc da cam”.
Năm 1984, từ phán quyết của quan tòa Jack Weinstein, 7 công ty hóa chất Mỹ đã phải bồi thường 180 triệu đô la cho những cựu chiến binh Mỹ nhưng những công ty này bác bỏ nghĩa vụ và trách nhiệm về mối đe dọa của chất diệt cỏ mà họ đã cung ứng cho quân đội [ 33 ] .
Đô đốc Zumwalt, từ năm 1994 đã trở lại Việt Nam, kết hợp với Hội Cựu chiến binh Việt Nam với mong muốn làm một điều gì đó bù đắp lại mất mát cho các nạn nhân của ông. Khi được hỏi cảm nghĩ, đô đốc Zumwalt nói: “Để có thể vĩnh viễn xếp lại quá khứ một cách yên ả, tốt nhất là Chính phủ Mỹ phải có thiện chí hợp tác với Việt Nam, trả lại món nợ lớn lao mà các công ty hóa chất Mỹ đã gây ra. Nhân chứng sống chính là tôi đây. Tôi cũng có bổn phận góp phần bù đắp. Cũng thế, tại Mỹ, quan điểm của đoàn thể lớn nhất nước Mỹ là Hội Cựu binh Mỹ, là vấn đề người Mỹ mất tích (MIA) chỉ là việc của 2.000 gia đình người Mỹ, còn nạn nhân chất độc dioxin là của 3 triệu người Mỹ.” Con trai ông, luật sư Jim với nhiều hoạt động yểm trợ tư vấn tố tụng quốc tế cho nhiều nhóm nạn nhân, đã giải thích: “Năm 1984, 68.000 cựu binh Mỹ, Úc và New Zealand đã phát đơn kiện 11 công ty hóa chất Mỹ, nhưng các nhà tài phiệt chiến tranh rất quỷ quyệt, đã khôn khéo dàn xếp, chịu bồi thường một ngân khoản chung là 184 triệu USD, để nguyên đơn ký vào thỏa thuận, từ đấy không còn đi kiện nữa. Việc bồi thường này không nhắc gì tới nạn nhân Việt Nam và Hàn Quốc, đó là một điều phi lý và phi nhân”.
Vụ kiện cựu binh Đức
Vụ kiện cựu binh Úc
Vụ kiện của cựu binh Nước Hàn
Ngày 25 tháng 1 năm 2006, Toà án dân sự cấp cao Seoul đã ra phán quyết buộc hai công ty hoá chất Dow Chemical tại Midland, Michigan và Monsanto tại St. Louis, Missouri phải bồi thường 62 triệu USD ngân sách chăm nom sức khoẻ cho 6.800 người gồm những cựu binh Nước Hàn từng tham chiến tại Nước Ta và mái ấm gia đình của họ. Đây là lần tiên phong một toà án ở Nước Hàn ra phán quyết có lợi cho nạn nhân chất độc hoá học da cam tại Nước Hàn. [ 34 ]
Vụ kiện của những nạn nhân Nước Ta
Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Phượng cùng với những trẻ nhỏ nhiễm chất độc da cam, được chăm nom tại Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ .
Ngày 31 tháng 1 năm 2004, nhóm bảo vệ quyền lợi nạn nhân CĐDC, Hội Nạn nhân Chất độc da cam/dioxin Việt Nam (The Vietnam Association of Victims of Agent Orange/Dioxin – VAVA) đã kiện hơn 30 công ty Mỹ phải bồi thường do trách nhiệm gây ra thương tích vì đã sản xuất chất hóa học này. Dow Chemical và Monsanto là hai công ty sản xuất CĐDC lớn nhất cho quân đội Hoa Kỳ đã bị nêu tên trong vụ kiện cùng các công ty khác.
Các nạn nhân tham gia kiện gồm có :
Phan Thị Phi PhiNguyễn Văn QuýDương Quỳnh Hoa (đã mất tháng 2 năm 2006)
Vào ngày 10 tháng 3 năm 2005, quan tòa Jack Weinstein ( thuộc Tòa án liên bang tại Q. Brooklyn ) đã bác đơn kiện, quyết định hành động rằng những yên cầu của đơn kiện không có cơ sở pháp lý. Quan tòa Tóm lại rằng CĐDC đã không được xem là một chất độc dưới luật quốc tế vào lúc Hoa Kỳ dùng nó ; rằng Hoa Kỳ không bị cấm dùng nó để diệt cỏ ; và những công ty sản xuất chất này không có nghĩa vụ và trách nhiệm về cách sử dụng của chính quyền sở tại .
Chính phủ Hoa Kỳ, vốn có quyền miễn tố (sovereign immunity), không phải là một bị cáo trong đơn kiện. Tuy nhiên, vào năm 1984 cũng từ phiên tòa của vị quan tòa này, chính các công ty trên đã chi khoảng 180 triệu USD bồi thường cho các gia đình cựu binh Mỹ từng nhiễm chất da cam ở Việt Nam, mặc dù các công ty này không thừa nhận có hành động sai trái.
Hai mươi mục trong phán quyết của thẩm phán Jack Weinstein ngày 10 tháng 3 về vụ kiện của những nạn nhân chất độc da cam Nước Ta so với những công ty hoá chất đã được nghiên cứu và phân tích của Mandrew Wells-Dang, đại diện thay mặt Quỹ Hoà giải và Phát triển tiếng Anh ( tiếng Việt phần 1, và tập 2 ) .Ngày 7 tháng 4 năm 2005 những nguyên đơn Nước Ta đã liên tục gửi đơn kháng nghị lên Tòa Phúc thẩm của Mỹ đòi lật lại quyết định hành động của tòa xét xử sơ thẩm .
Tòa Phúc thẩm Khu vực 2 tại Manhattan bắt đầu xem xét lại vụ kiện vào tháng 6 năm 2006, ra phán quyết vào tháng 2 năm 2007 đồng ý với phán quyết của Tòa sơ thẩm và bác đơn kháng cáo của các nguyên đơn Việt Nam.
Xem thêm: Vai trò của chất xơ với cơ thể
Luật sư nguyên đơn Nước Ta liên tục gửi đơn kháng nghị lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ. Ngày 2 tháng 3 năm 2009, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ khước từ mở phiên tòa xét xử xem xét lại tác dụng của tòa phúc thẩm. [ 35 ] [ 36 ]
Khắc phục hậu quả
nhà nước Hoa Kỳ hiện vẫn khước từ nghĩa vụ và trách nhiệm với những nạn nhân này và cho rằng mối liên hệ giữa những khuyết tật và thuốc diệt cỏ vẫn chưa có đủ dẫn chứng khoa học. Tuy nhiên vào tháng 5/2007, Quốc hội Hoa Kỳ đã phân chia khoản ngân sách 3 triệu USD nhằm mục đích khắc phục ảnh hưởng tác động của chất độc da cam và thiên nhiên và môi trường tại 1 số ít điểm trung tâm nhất [ 37 ] và năm 2009 tăng lên 6 triệu USD [ 38 ] .
Tiếng AnhTiếng ViệtTrên các báo Việt Nam