Thời kỳ của phim Noir cổ xưa Hollywood lê dài từ đầu những năm 1940 đến cuối những năm 1950. Phim Noir trong thời kỳ này là những bộ phim đen trắng không mấy sôi sục lãng mạn mà có xu thế triết lý phức tạp, yên cầu người xem phải tâm lý nhiều hơn khi xem phim .Phim Noir là một thuật ngữ điện ảnh có nguồn gốc từ một thuật ngữ tiếng Pháp, dịch theo nghĩa đen là “ phim đen ” ( blackfilm ). Thuật ngữ này được sử dụng để chỉ những bộ phim nói về những hành vi tội ác trong quốc tế ngầm của Hollywood, đặc biệt quan trọng nhấn mạnh vấn đề những hành vi có sự nhập nhằng giữa những chuẩn mực đạo đức, những đam mê giới tính .
Đôi điều về phim Noir (Phim đen)
Với nhiều thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật thừa kế từ thời chủ nghĩa biểu lộ Đức, nội dung bộ phim thường đề cập đến những kiểu tội ác phát sinh vào tiến trình suy thoái và khủng hoảng của nước Mỹ nửa đầu thế kỷ trước với một mạng lưới hệ thống những nhân vật nổi bật : thám tử, thủ phạm, người trợ lý, người mua phong phú …
Bạn đang đọc: Đôi điều về phim Noir (Phim đen)
Cảnh trong phim ” The Maltese Falcon ”
Nguồn gốc tên gọi
Khái niệm phim Noir ( trong tiếng Pháp gọi là phim đen ) lần tiên phong được nhắc đến chính thức vào năm 1946 bởi một nhà phê bình phim tên là Nino Frank, một cái tên ít được nhắc đến ở Hollywood cũng như điện ảnh quốc tế. Những nhà lịch sử dân tộc điện ảnh và những nhà phê bình đã định ra một tiêu chuẩn cho phim Noir : bộc lộ sự hồi tưởng tiếp nối đuôi nhau với những diễn biến hiện tại phức tạp. Có thể nói, rất nhiều người làm phim Noir chuyên nghiệp đã tạo tra phong thái này một cách khá vô thức. Vậy rốt cục thì phim Noir là gì ? “ Có thể nói một cách đơn thuần phim cái gọi là phim Noir thì giống như một giấc mơ, kỳ lạ, gợi tình, nước đôi, gian ác … ”. Đây là một trong nhiều định nghĩa mà những người trình độ cố gắng nỗ lực đưa ra. Định nghĩa này Open năm 1955 trong cuốn sách Panorama du film noir américain 1941 – 1953 ( “ Toàn cảnh phim Noir Mỹ ” ) của hai nhà phê bình điện ảnh Pháp Raymond Borde và Etienne Chaumetons. Ở phim Noir người ta hoàn toàn có thể tìm thấy bóng hình của nhiều thể loại phim khác nhau. Những chi tiết cụ thể siêu nhiên kỳ quái của phim kinh dị, những suy đoán trí tuệ của những bộ phim khoa học, những bài hát và điệu nhảy của phim ca nhạc. Tuy nhiên với tính phong phú của phim Noir cũng như tầm tác động ảnh hưởng của phe phái này, 1 số ít học giả có uy tín như Thomas Schatz đã coi nó là một phong thái chứ không phải một thể loại.
Cảnh trong phim ” Out of the past ”
Phong cách thể loại:
Chủ đề trong phim Noir có tính cố định và thắt chặt tương đối cao, thường tập trung chuyên sâu kể những câu truyện ly kỳ, giật gân, mê hoặc. Tuy nhiên, vì nguyên do kinh phí đầu tư eo hẹp những bộ phim này không có những cảnh kỹ xảo hay dựng cảnh cầu kỳ mà thường tập trung chuyên sâu vào việc khai thác diễn biến, đối thoại mưu trí, vui nhộn để nhằm mục đích tạo nên sức mê hoặc của bộ phim. Kịch bản của phim Noir rất phức tạp với nhiều cụ thể, nút thắt mà mọi yếu tố chỉ được xử lý khi bộ phim kết thúc. Phim có rất nhiều lời thoại, nhân vật thường biểu lộ trí tuệ của mình qua những câu thoại trúc trắc và khiên khích. Bối cảnh trong phim Noir cổ xưa thường không mấy trau chuốt, những cảnh phim hầu hết được triển khai trong điều kiện kèm theo ánh sáng yếu nhằm mục đích ngụy trang cho phần toàn cảnh được phong cách thiết kế sơ sài. Song điểm đặc biệt quan trọng là chính thứ ánh sáng mờ ảo, sầm uất này lại tạo nên một không khí rất riêng không liên quan gì đến nhau cho những bộ phim với những cụ thể tội ác bí hiểm. Phim có nhiều cảnh quay cận khai thác những nét biến chuyển tinh xảo trên khuôn mặt diễn viên. Diễn xuất của diễn viên có tính hình tượng cao, cảm hứng nhân vật thường bị cường điệu hóa. Độ tương phản đen trắng của những cảnh quay ban ngày khá cao với những cảnh quay có bóng đổ rất ấn tượng. Những làn khói cũng là những chi tiết cụ thể tiếp tục được triển khai nhằm mục đích tạo nên khoảng chừng khoảng trống mờ ảo cho bộ phim : đó hoàn toàn có thể là làn khói của những điếu thuốc trên môi nhân vật, làn khói từ họng súng vừa nhả đạn, khi từ những đám cháy, vụ nổ tai ương …
Nhân vật chính trong phim thường là những thám tử tư, giỏi suy đoán, khéo ăn nói và có duyên với phụ nữ. Họ thường phải lòng ngay chính người phụ nữ cần phải truy đuổi.
Có những người phụ nữ xinh đẹp xoay quanh nhân vật chính này. Trước hết là mẫu “ Killer woman ” – những phụ nữ chết người có sức điệu đàng mê hồn nhưng lại là người gây ra tai ương. Họ xinh đẹp và khiến nhiều người đàn ông mê hồn trong đó có cả nhân vật chính. Những cô gái này ăn mặc sang chảnh và phì phèo những điếu thuốc lá. Cũng có những nhân vật nữ dễ thương và đáng yêu hơn, họ tốt bụng và dịu dàng êm ả, phân biệt với những người phụ nữ nguy khốn kia bởi họ không hút thuốc. Họ hoàn toàn có thể là vợ, bạn gái hiện tại hay trợ lý của nhân vật chính. Có một số ít những nhân vật phái mạnh khác trong phim đóng vai trò là người bạn của thám tử hay là những người đàn ông phong phú và ngu ngốc, là miếng mồi ngon cho mẫu nhân vật “ Killer woman ”.
Cảnh trong phim ” The killers ”
Một số phim Noir cổ điển nổi tiếng
Phải nhắc đến khái niệm của “phim Noir cổ điển” là bởi sau này, cho dù thời kỳ hoàng kim của dòng phim này đã qua đi song những ảnh hưởng của nó với những tác giả hiện đại vãn rất rõ rệt. Một loạt những bộ phim sau này đều tiếp nhận những ảnh hưởng từ dòng phim Noir như Chinatown (1974), Blade Runner (1982), Seven (1995), LA Confidential (1997), The Big Lebowski (1998)…và được coi là “phim Noir mới” Tuy nhiên, những ai say mê điện ảnh và quan tâm đến dòng phim này thì không thể bỏ qua những tác phẩm sau:
The Maltese Falcon ( 1941 ) : có lẽ rằng phần lớn là một phim giật gân hơn là một phim noir thực sự, bộ phim vẫn có rất nhiều yếu tố của phim noir, đáng chú ý quan tâm nhất là viên thám tử tư gan góc và một hình mẫu femme fatale nguyên thuỷ. Đã được làm lại vài lần dưới những cái tên khác nhau, bản phim làm năm 1941 với Humphrey Bogart, đạo diễn John Huston, đã trở thành tiêu chuẩn. Dựa trên một cuốn sách của Dashiel Hammet, diễn biến kể về một kẻ hai mang tìm kiếm bức tượng vô cùng quý giá. Double Indemnity ( 1944 ) : đạo diễn bởi Billy Wilder – một người nhập cư gốc Hungari / Ba Lan, hoàn toàn có thể cho rằng đây chính là khởi điểm của phim noir trên màn ảnh. Được kể bằng chiêu thức hồi tưởng, với phần tường thuật được thuyết minh và một kết thúc u sầu, thám tử Walter Neff của hãng bảo hiểm bị dụ dỗ sử dụng những hiểu biết của người trong cuộc mà mình biết để giết chồng của Phyllis Deitrichson xinh đẹp nhằm mục đích lấy số tiền bảo hiểm nhân thọ. Cho dù hiện giờ những bộ phim được làm sau đấy đã sử dụng lại hầu hết những chủ đề của nó, Double Indemnity vẫn là một bộ phim tầm cỡ. Barbara Stanwyck – femme fatale xinh đẹp không được xuất sắc lắm trong vai người đàn bà điệu đàng nguy hại. The Big Sleep ( 1946 ) : Humphrey Bogart và Lauren Bacall đóng trong một trong những bộ phim phức tạp nhất đã từng được quay. Người ta đồn rằng đạo diễn Howard Hawks đã gọi điện cho tác giả ngữ cảnh Raymond Chandler để hỏi xem ai là thủ phạm của một trong những vụ giết người – và Chandler không biết ! Tuy thế, ngữ cảnh phim cũng khá hóm hỉnh khi kể về câu truyện thám tử tư Phillip Marlowe đi tìm con gái nhà triệu phú. The Postman Always Rings Twice ( 1946 ) : một femme fatale ( Lana Turner ), một vụ án mạng và một đống tiền khổng lồ, dựa theo tiểu thuyết của James M Cain. Cốt truyện là một kiểu người-tình-ám-sát-chồng-của-người-đàn-bà nổi bật, điểm đổi khác là lần thử tiên phong của họ đã thất bại, nhưng làm cho công an hoài nghi, thế là đôi bạn trẻ này lại phải hy vọng cho ông chồng ( người chiếm hữu một mạng lưới hệ thống trạm dịch vụ làm ăn rất phát đạt ) sống. Lần thử thứ hai đã đưa cặp đôi bạn trẻ này ra toà và bị kết tội, và lúc đó, tất cả chúng ta nhận ra rằng bộ phim này được kể lại như một lời thú tội. The Killers ( 1946 ) : dựa trên một câu truyện của Ernest Hemingway. Hai người đàn ông lần theo dấu vết ” Swede ” – con mồi của mình xuống tận trạm dịch vụ trong một thị xã nhỏ, và hắn không hề kháng cự khi hai tên kia bắn chết hắn. Cảnh sát phải tìm hiểu, và phát hiện ra câu truyện về một cuộc trộm cắp hàng loạt số tiền lương của nhân viên cấp dưới một công ty, tính hai mặt và một femme fatale. Out of the Past ( 1947 ) : bộ phim đã đưa Robert Mitchum trở thành một ngôi sao 5 cánh. Còn có sự tham gia của Kirk Douglas và Jane Greer. Một thám tử tư được thuê để theo dấu vết bạn gái một tên găngxtơ, vì cô ta đã cuỗm mất 40.000 USD và chuồn sang Mexico. Anh ta tìm thấy cô gái ấy, nhưng hai người lại yêu nhau và bị lôi kéo vào một vụ giết người khi nỗ lực giữ bí hiểm chuyện tình của cả hai ( gồm có cả việc anh ta xin việc tại một trạm dịch vụ ). Những hoài nghi về lòng trung thực của cô nàng khởi đầu phát sinh. Force of Evil ( 1948 ) : một bộ phim giải cứu cho giới găngxtơ – luật sư. Lòng trắc ẩn so với người em trai tầm thường đam mê cá cược của anh ta đã dẫn đến thảm hoạ cho toàn bộ những người có tương quan. Bộ phim này đã làm cho đạo diễn Abraham Polonsky bị những tên chống cộng ghi sổ đen hàng chục năm liền. Một siêu phẩm theo chủ nghĩa biểu lộ được tương đối ít người biết đến. The Third Man ( 1949 ) : đạo diễn bởi Carol Reed, với diễn viên chính là Joseph Cotton, nhưng chính Orson Welles mới thực sự là điểm sáng trong diễn biến nói về quốc tế ngầm trong Chiến tranh lạnh này. Phần nhạc phim đã thêm yếu tố vui nhộn vào trong bộ phim thấm đẫm nỗi chịu đựng của con người. Cốt truyện được biến chuyển rất tuyệt từ đoạn giữa, với những cảnh phim tầm cỡ về quốc tế ngầm. Bộ phim gây ảnh hưởng tác động lớn đến mức mà tour du lịch Third Man đã được tổ chức triển khai quanh mạng lưới hệ thống cống rãnh ở Vienne – nơi người ta đã quay phần cao trào của bộ phim.
Mỹ Trang (tổng hợp)