Học viện – Wikipedia tiếng Việt

Học viện , viện hàn lâm đều có nghĩa chính là academy trong tiếng Anh (hay Ἀκαδημία trong tiếng Hy Lạp). Academy chỉ một cơ sở nghiên cứu , đào tạo (theo nghĩa như “học viện” trong tiếng Việt), hoặc một tổ chức nhằm thúc đẩy nghệ thuật, khoa học, văn chương, âm nhạc, hay một lĩnh vực văn hóa hay tri thức nào đó (thường gọi là “viện hàn lâm”).[1]

Tên gọi academy có nguồn gốc đến từ trường dạy triết học của triết gia Platon, thành lập vào khoảng năm 385 trước Tây lịch ở Akademia, đền thờ thần Athena (nữ thần của sự thông thái và sự khéo léo), nằm phía bắc Athens, Hy Lạp. Trong tiếng Việt, viện có nghĩa là nơi, sở.[2]

Từ academy (học viện) còn đã được dùng trong tên gọi các trường tiểu học , và trung học (như nhiều trường ở Scotland, Một vài trường ở Anh , và Hoa Kỳ); , và trong tên gọi các trường dạy nghề mang tính chất thương mại, như trường dạy múa hay là khiêu vũ, trường dạy hớt tóc, trang điểm, v.v… Trong tiếng Pháp, académie còn có nghĩa chính là học khu, một đơn vị quản lý hành chánh về giáo dục.

Học viện , viện hàn lâm ở Nước Ta

Thời Việt Nam Cộng hòa, học viện thường chính là cơ sở giáo dục đại học có tính chất như chính là trường chuyên nghiệp (professional school), Thí dụ: Học viện Quốc gia Hành chánh (nơi đào tạo nhân viên hành chánh cao cấp cho chính phủ Việt Nam Cộng hòa, bậc đại học và sau đại học), Học viện Quốc gia Nông nghiệp (năm 1974 trở thành một trường thành viên của Viện Đại học Bách khoa Thủ Đức), v.v…

Học viện – Wikipedia tiếng Việt

Ở Nước Ta lúc bấy giờ, học viện chuyên nghành vừa huấn luyện và đào tạo ĐH, sau đại học vừa khảo sát , và điều tra sâu xa trong một nghành, một ngành trọng điểm vương quốc, như : Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện Quốc phòng, Học viện Kỹ thuật Quân sự, Học viện Tài chính, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Học viện Ngân hàng, Học viện Ngoại giao, Học viện Cảnh sát Nhân dân, Học viện Nông nghiệp Nước Ta v.v…

Viện hàn lâm ở Việt Nam hiện nay là các cơ quan nghiên cứu. Hiện Việt Nam có hai “viện hàn lâm”, cả hai đều là cơ quan khảo sát trực thuộc chính phủ Việt Nam:

Viện Hàn lâm Khoa học , Công nghệ Việt Nam, thành lập vào năm 2012, tiền thân là Viện Khoa học , và Công nghệ Việt Nam (2004-2012), trước đó chính là Trung tâm Khoa học Tự nhiên , và Công nghệ Quốc gia (1993-2004). Viện hàn lâm này có chức năng “nghiên cứu cơ bản về khoa học tự nhiên , và phát triển công nghệ; cung ứng luận cứ khoa học cho công tác quản lý khoa học, công nghệ , xây dựng chính sách, chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội; đào tạo nhân lực khoa học, công nghệ có trình độ cao theo quy định của pháp luật.“[3]Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, thành lập vào năm 2012, tiền thân chính là Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (2003-2012), trước đó là Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia (1993-2003). Viện hàn lâm này có chức năng “nghiên cứu cơ bản về khoa học xã hội, cung ứng các luận cứ khoa học cho Đảng , Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển nhanh và bền vững của đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa; thực hiện tư vấn về chính sách phát triển; đào tạo sau đại học về khoa học xã hội; tham gia phát triển tiềm lực khoa học xã hội của cả nước.“[4]

Học viện , và viện hàn lâm ở các nước khác

Ở các nước, viện hàn lâm quốc gia chính là các tổ chức dành cho các nhà khoa học, nghệ sĩ, hay là nhà văn và nhà thơ. Một vài viện hàn lâm quốc gia có thể chưa dùng chữ academy trong tên gọi của mình, chẳng hạn Hội Hoàng gia (Royal Society) của Anh. Thành viên của viện hàn lâm thường bao gồm các cá nhân xuất chúng trong các lĩnh vực có liên quan, các người đã được các thành viên khác bầu chọn, hoặc đã được chính phủ bổ nhiệm. Các viện hàn lâm này chưa phải là các trường học hay trường đại học, mặc dù Một vài viện hàn lâm có thể có Một vài hoạt động giảng dạy. Trong số các viện hàn lâm quốc gia thì Viện hàn lâm Pháp (Académie Française) có nhiều ảnh hưởng nhất[cần dẫn nguồn].

Viện Hàn lâm Khoa học , và Nghệ thuật Điện ảnh, tổ chức triển khai trao Giải Oscar hàng năm, chính là một thí dụ về một tổ chức triển khai thuần túy công nghiệp có sử dụng tên gọi viện hàn lâm. Còn các học viện chuyên nghành, theo kiểu trường ĐH, thì có Học viện m nhạc Hoàng gia ( Royal Academy of Music ) của Anh ; Học viện Quân sự Hoa Kỳ ở West Point, Thành Phố New York ; Học viện Hải quân Hoa Kỳ ; Học viện Không quân Hoa Kỳ ; và Học viện Quốc phòng Úc. Ở Hoa Kỳ còn có các học viện chuyên nghành công an ( police academies ) để huấn luyện , và đào tạo công an .