Lợi ích kinh tế là gì? Bản chất và Vai trò

Lợi ích kinh tế là gì ? Bản chất, mạng lưới hệ thống và vai trò của lợi ích kinh tế .

Bản chất và hệ thống lợi ích kinh tế

Lợi ích kinh tế là lợi ích vật chất, nó phản ánh mục tiêu và động cơ khách quan của những chủ thể khi tham gia vào những hoạt động giải trí kinh tế – xã hội và do mạng lưới hệ thống quan hệ sản xuất quyết định hành động. Mỗi một con người hay xã hội muốn sống sót và tăng trưởng thì nhu yếu của họ phải được cung ứng. Lợi ích và nhu yếu có mối quan hệ mật thiết với nhau. Lợi ích bắt nguồn từ nhu yếu và là cái để phân phối nhu yếu, nhu yếu làm nảy sinh lợi ích .

Lợi ích kinh tế là gì? Bản chất và Vai trò

Cũng giống như lợi ích của con người nói chung, lợi ích kinh tế gắn liền với nhu yếu, tuy nhiên đây không phải là nhu yếu bất kể, mà là nhu yếu kinh tế ( nhu yếu vật chất ). Chỉ có những nhu yếu kinh tế mới làm phát sinh lợi ích kinh tế. Vì vậy lợi ích kinh tế là một phạm trù kinh tế, một mặt, nó phản ánh những điều kiện kèm theo, những phương tiện đi lại nhằm mục đích cung ứng nhu yếu vật chất của mỗi con người, mỗi chủ thể. Suy cho cùng, lợi ích kinh tế được bộc lộ ở mức độ của cải vật chất mà mỗi con người có được khi tham gia vào những hoạt động giải trí kinh tế – xã hội. Mặt khác, nó phản ánh quan hệ giữa con người với con người trong quy trình tham gia vào những hoạt động giải trí đó để tạo ra của cải vật chất cho mình. Những quan hệ đó chính là quan hệ sản xuất trong xã hội. Vì vậy lợi ích kinh tế còn là hình thức bộc lộ của quan hệ sản xuất, do quan hệ sản xuất quyết định hành động .Quan hệ sản xuất, mà trước hết là quan hệ chiếm hữu về tư liệu sản xuất, quyết định hành động vị trí, vai trò của mỗi con người, mỗi chủ thể trong quy trình tham gia vào những hoạt động giải trí kinh tế – xã hội. Do đó, không có lợi ích kinh tế nằm ngoài những quan hệ sản xuất, mà nó là loại sản phẩm của những quan hệ sản xuất, là hình thức vốn có bên trong, hình thức sống sót và bộc lộ của những quan hệ sản xuất. Chính vì thế, theo Ph. Ăngghen : Các quan hệ kinh tế của một xã hội nhất định bộc lộ trước hết dưới hình thức lợi ích .Hệ thống quan hệ sản xuất của mỗi một chính sách xã hội nhất định sẽ lao lý mạng lưới hệ thống lợi ích kinh tế của xã hội đó .Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta sống sót nhiều quan hệ sản xuất, mà trước hết là nhiều quan hệ chiếm hữu khác nhau về tư liệu sản xuất, nhiều thành phần kinh tế, do đó mạng lưới hệ thống lợi ích kinh tế cũng mang tính phong phú. Tùy góc nhìn xem xét mà ta hoàn toàn có thể phân loại thành những nhóm, những loại lợi ích kinh tế khác nhau sau đây :

Dưới góc độ khái quát nhất có thể phân chia hệ thống lợi ích kinh tế thành: Lợi ích kinh tế cá nhân, lợi ích kinh tế tập thể và lợi ích kinh tế xã hội.Dưới góc độ các thành phần kinh tế, có lợi ích kinh tế tương ứng với các thành phần kinh tế đó.Dưới góc độ các khâu của quá trình tái sản xuất xã hội, có lợi ích kinh tế của người sản xuất, người phân phối, người trao đổi, người tiêu sử dụng.

Dù phương pháp phân loại hoàn toàn có thể khác nhau nhưng những lợi ích kinh tế khi nào cũng có mối quan hệ ngặt nghèo với nhau : vừa thống nhất, vừa xích míc với nhau. Mặt thống nhất biểu lộ ở chỗ : chúng cùng đồng thời sống sót trong một mạng lưới hệ thống, trong đó lợi ích kinh tế này là cơ sở, là tiền đề cho lợi ích kinh tế khác. Chẳng hạn, có lợi ích kinh tế của người sản xuất, thì mới có lợi ích kinh tế của người trao đổi, người tiêu sử dụng và ngược lại. Mặt xích míc bộc lộ ở sự tách biệt nhất định giữa những lợi ích đó dẫn đến khuynh hướng ép chế của lợi ích kinh tế này so với lợi ích kinh tế khác. Do đó, nó hoàn toàn có thể gây nên những xung đột nhất định, ảnh hưởng tác động xấu đi đến những hoạt động giải trí kinh tế – xã hội. Trong những xã hội có đối kháng giai cấp, thì những lợi ích kinh tế cũng mang tính đối kháng, do đó, nó dẫn đến những cuộc đấu tranh không khoan nhượng giữa những giai cấp .

Trong thực tế, lợi ích kinh tế thường được biểu hiện ở các hình thức thu nhập như: tiền lương, tiền công, lợi nhuận, lợi tức, địa tô, thuế, phí, lệ phí…

Vai trò của lợi ích kinh tế

Trong mạng lưới hệ thống lợi ích của con người nói chung gồm có lợi ích kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa truyền thống – xã hội, thì lợi ích kinh tế giữ vai trò quyết định hành động nhất, chi phối những lợi ích khác. Bởi vì, nó gắn liền với nhu yếu vật chất, nhằm mục đích phân phối nhu yếu vật chất – là nhu yếu tiên phong, cơ bản nhất cho sự sống sót và tăng trưởng của con người, của xã hội. Đồng thời, khi lợi ích kinh tế được thực thi thì nó cũng tạo cơ sở, tiền đề để triển khai những lợi ích khác. Đời sống vật chất của xã hội được phồn thịnh, thì đời sống niềm tin cũng mới được nâng cao .Chính vì thế, lợi ích kinh tế giữ vai trò quan trọng nhất, quyết định hành động nhất, là cơ sở, là nền tảng cho sự sống sót và tăng trưởng của mỗi con người nói riêng, cũng như xã hội nói chung. Lợi ích kinh tế là động lực của những hoạt động giải trí kinh tế, của sự tăng trưởng xã hội .Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là tất cả chúng ta hạ thấp vai trò của lợi ích chính trị, tư tưởng, văn hóa truyền thống – xã hội. Nhất là trong điều kiện kèm theo lan rộng ra hợp tác, giao lưu kinh tế với những nước khác, phải chăm sóc chú trọng không chỉ đến lợi ích kinh tế, mà cả lợi ích chính trị, tư tưởng, văn hóa truyền thống – xã hội. Trong những điều kiện kèm theo đặc biệt quan trọng ( trong điều kiện kèm theo cuộc chiến tranh, quốc gia có giặc ngoại xâm … ), thì thậm chí còn, lợi ích chính trị, tư tưởng, yếu tố bảo mật an ninh, độc lập chủ quyền lãnh thổ của vương quốc còn phải đặt lên trên hết và trước hết .Mọi lợi ích kinh tế được thực thi trải qua quan hệ thống phân phối .

Xem thêm: Hệ thống lợi ích kinh tế: cá nhân, tập thể và xã hội

( Tài liệu tìm hiểu thêm : Giáo trình Kinh tế chính trị Mác Lênin, Dùng cho những khối ngành không chuyên Kinh tế – Quản trị kinh doanh thương mại trong những trường ĐH và cao đẳng )