Mất ngủ (insomnia) hay khó ngủ (sleeping dificulties) là một chứng bệnh gây ảnh hưởng đến đời sống của nhiều người. Khó ngủ có nhiều dạng, khó đi vào giấc ngủ, ngủ không yên giấc, với dậy sớm không ngủ lại được, với hoặc tỉnh dậy nhiều lần trong khi ngủ, mỗi lần dài hơn 30 phút.
Tỉ lệ mất ngủ hoàn toàn có thể từ 4 % cho tới 48 %. Khoảng 33 % dân số bị một trong nhiều triệu chứng của mất ngủ, 15 % bị ngầy ngật trong ban ngày, và 18 % không thoả mãn với giấc ngủ. 30 % bệnh mất ngủ có liên hệ bệnh tinh thần. [ 11 ]Nữ giới bị mất ngủ nhiều hơn phái mạnh, nhất là ở tuổi gần mãn kinh. nguyên do có lẽ rằng do các bệnh tương quan hơn là do thiếu hocmon. Càng lớn tuổi rủi ro tiềm ẩn mất ngủ càng cao .
Yếu tố tạo khuynh hướng / rủi ro tiềm ẩn mất ngủ
Thói quen, thái độ về giấc ngủ do giáo dục từ nhỏCác chứng sợ sệt, lo nghĩDi truyền (cha me bị mất ngủ)
Bạn đang đọc: Mất ngủ là gì – Wikipedia tiếng ViệtYếu tố gây mất ngủ tức thời
Một thay đổi cấp tính nào đó sẽ tạo mất ngủ: lo nghĩ (tiền bạc, với gia đình, tình yêu, nghề nghiệp), chỗ ở ồn ào, lệch múi giờ v.v…) – nếu thay đổi này chỉ trong thời gian ngắn, chứng mất ngủ có thể sẽ không thành kinh niên.
Bạn đang đọc: Mất ngủ là gì – Wikipedia tiếng Việt
Yếu tố gây mất ngủ vĩnh viễn
Nhầm lẫn về lý do mất ngủQuá lo sợ vì mình bị mất ngủ (theo dõi đồng hồ suốt đêm; càng tức bực vì mất ngủ càng khó ngủ)Chưa đi ngủ đã cho rằng mình sẽ không ngủ đượcLo nghĩ, chật vật, buồn rầu
Cách sinh sống và thói quen
Ngủ, thức không có giờ giấc đều – khi sớm, khi muộnĐi làm nhiều ca khác nhau (sáng – đêm)Thức dậy nhưng vẫn nằm lâu trên giườngNgủ trưa quá nhiềuKhông có thời gian thư giãn trước khi ngủKhông có thời giờ lo nghĩ trong ngày, và chờ đến đêm, leo lên giường rồi mới bắt đầu suy tính công việcHay ăn đêm làm bụng no khó chịu, chà răng trước khi ngủ làm tỉnh táo
Một vài bệnh tác động ảnh hưởng đến thần kinh TW
Mất ngủ nguyên phát (primary insomnia) có 3 dạng
Không rõ nguyên do (idiopathic): từ thời thơ ấu không có lý do chính xácTâm sinh lý (psycho-physiological): do bất thường trong khả năng thích ứng với điều kiện của hoàn cảnh (thí dụ: cái giường trở thành một nơi tạo kích thích hơn là nơi để nghỉ ngơi)Nghịch lý (paradoxical): dù kết quả thử nghiệm (dùng máy đo ngủ – polysomnography) cho thấy bệnh nhân ngủ ngon, nhưng khi thức dậy vẫn cho là mình mất ngủ
Mất ngủ thứ phát (secondary) do các lý do bên ngoài
Thiếu khả năng giải quyết vấn đề đang làm lo nghĩThói quen làm mất ngủ (ăn khuya, làm ca đêm, nghe nhạc ồn khi ngủ, chà răng trước khi ngủ v.v…)Bệnh tâm thần (trầm cảm…)Bệnh tật thể chất (đau, mỏi, tê v.v…)Dùng thuốc hay hóa chất (cà phê, trà, quen dùng thuốc ngủ, thuốc cấm v.v…)
Chứng mất ngủ ở trẻ nhỏ
Có hai loại:[12]
Do thiếu kỷ luật từ cha mẹ (Limit-Setting Sleep Disorder): Trẻ ngủ không đúng giờ, hay đòi thức và chơi tới khuya và chỉ ngủ khi quá mệtDo thiếu dấu hiệu (Sleep-Onset Association Disorder): Trẻ không ngủ vì không có hay thấy một vật mình thích, như búp bê, mền, hay được hát ru, đu đưa v.v…
Đi vào giấc ngủ là một động tác sinh lý tự nhiên của khung hình nhưng lúc còn sơ sinh cần được rèn luyện. Trẻ phải học cách cảm nhận 1 số ít tín hiệu làm ngủ tự nhiên và tập ngủ theo các tín hiệu ấy. [ 13 ]
Khi cha mẹ chăm lo vỗ về quá độ sẽ làm trẻ bị mất khả năng ngủ tự nhiên và trẻ sẽ chỉ ngủ khi có các dấu hiệu đặc biệt do cha mẹ làm ra như hát ru, đu đưa, vỗ về.
Một vài nghiên cứu gần đây về giấc ngủ của trẻ sơ sinh cho thấy trẻ sẽ ngủ ngon hơn nếu cha mẹ không đu đưa hay vỗ về.
Theo Tập San Y Học Úc ( MJA 2005 ; 182 : 215 – 18 ), nếu cha mẹ tuân theo hướng dẫn trong một tiết giảng dạy về chiêu thức ru con, trẻ sơ sinh ngủ thêm được 80 phút mỗi ngày. Cha mẹ không nên động chạm đến trẻ khi gần ngủ và khi trẻ khóc, với cha mẹ cố gắng nỗ lực cứ để cho khóc trong khoảng chừng tối thiểu là 5 phút .
Gần một nửa số cha mẹ than phiền về tình trạng con mình ngủ không ngon làm quấy giấc ngủ cả nhà, có thể đem đến bệnh trầm cảm sau khi sanh cho người mẹ, tan vỡ hạnh phúc gia đình và các vụ đối xử tệ hại với con cái v.v…