CHÁNH NIỆM LÀ GÌ
Tác giả: Jon Kabat-Zinn
Chánh Niệm Là Gì
Bạn đang đọc: Chánh Niệm Là GìDịch giả : Nguyễn duy Nhiên .
Chánh niệm là một chiêu thức tu tập truyền thống trong đạo Phật, vẫn còn rất thích hợp đến đời sống hiện tại của tất cả chúng ta ngày nay. Sự thích hợp ấy tự nó không dính dáng gì đến đạo Phật, hoặc việc trở thành một Phật tử, nhưng nó là sự tỉnh thức dậy, biết sống hòa hợp với chính mình và quốc tế chung quanh. Chánh niệm có nghĩa là ta biết tự nhìn lại mình, ý niệm sống của mình, và ý thức được đặc thù toàn vẹn của mỗi giây, mỗi phút trong cuộc sống. Và trên hết, chánh niệm có nghĩa là tiếp xúc được với thực tại, các gì đang xảy ra chung quanh ta.
Theo quan điểm của Phật giáo, thì trạng thái tỉnh thức của một người thông thường rất có số lượng giới hạn và đang bị số lượng giới hạn. Nói đúng mực hơn thì trạng thái ấy giống như của một người nằm mộng hơn của một người tỉnh thức. Thiền tập sẽ giúp thức tỉnh ta dậy từ một giấc ngủ mê của các tập quán hành động máy móc vô ý thức. Và từ đó ta mới có thể thật sự sống, và có thể xử dụng được hết mọi khả năng của ý thức cũng như trong tiềm thức của mình. Những bậc thánh nhân, các nhà Yoga, các vị thiền sư đã thám hiểm và thăm dò lãnh thổ này từ hàng mấy nghìn năm nay. Và trong tiến trình ấy, họ đã học được các điều có thể đem lại quyền lợi lớn lao cho tất cả chúng ta, nhất là các người sống ở Tây phương, giúp họ làm quân bình lại một nền văn hóa truyền thống lúc nào cũng muốn chiếm hữu, trấn áp vạn vật thiên nhiên, thay vì ý thức được rằng ta cũng là một phần rất thân thương đối với chúng. Kinh nghiệm của các bậc thánh nhân dạy rằng, khi ta biết quay vào trong và tự quán sát mình cho sâu sắc, bằng các giải pháp có mạng lưới hệ thống rõ ràng, tất cả chúng ta có thể sống một cuộc sống hòa hợp hơn, niềm hạnh phúc hơn và với nhiều tuệ giác hơn. Nó cũng sẽ đem lại cho ta một cái nhìn mới về quốc tế chung quanh, có thể bổ sung cho các ý niệm duy vật hạn hẹp đang chi phối tư tưởng và tập tục của tất cả chúng ta, nhất là các người Tây phương. Nhưng quan điểm mới này không nhất thiết là của riêng gì Đông phương hoặc là một triết lý nào huyền bí cả. Ông Thoreau cũng đã nhìn thấy rất rõ yếu tố này, ở New England vào năm 1846 và ông đã viết về hậu quả nguy hại của nó với một cảm hứng rất mạnh mẽ.
Trong đạo Phật, chánh niệm còn được gọi là trái tim của thiền quán. Trên cơ bản thì chánh niệm là một ý niệm rất là đơn thuần. Sức mạnh của chánh niệm nằm ở chỗ ta biết thực hành thực tế và vận dụng nó. Chánh niệm có nghĩa là chú ý theo một đường lối đặc biệt quan trọng: có mục tiêu, ở trong giây phút hiện tại và không phán xét. Sự chú ý này sẽ nuôi dưỡng một ý thức rộng lớn, sáng tỏ và biết đồng ý thực tại. Chánh niệm thức tỉnh ta dậy để nhận thấy thực sự rằng sự sống của ta chỉ có mặt trong giây phút hiện tại này mà thôi. Nếu tất cả chúng ta không có mặt toàn vẹn trong các giây phút ấy, ta không các bỏ qua các gì quý báu nhất trong đời mình, mà còn không thể nhận diện được sự giàu có và thâm sâu của các cơ hội có thể giúp ta trưởng thành và chuyển hóa.
Nếu ta thiếu chánh niệm trong giờ phút hiện tại, các thói quen và tập quán vô ý thức sẽ có thể tạo nên nhiều yếu tố khác nữa, thường thường chúng bị thôi thúc bởi một sự sợ hãi và không an tâm sâu xa trong ta. Những yếu tố này sẽ tích tụ qua thời hạn, nếu lâu ngày không được chăm sóc, chúng có thể gây cho ta một cảm xúc bị mắc kẹt và xa lìa
thực tại
. Và sau cuối, ta có thể sẽ đánh mất đi niềm tin vào khả năng giải thoát của chính mình.
Chánh niệm là một chiêu thức tu tập giản dị nhưng có một năng lượng vô song, có thể giúp ta thoát ra và tiếp xúc lại được với tuệ giác và sự sống của mình. Đây cũng là một phương cách giúp ta làm chủ lại được đường hướng và phẩm chất của đời mình, trong đó có các mối tương quan của ta trong mái ấm gia đình, ngoài xã hội, rộng hơn nữa là với quốc tế và trái đất này, và cơ bản hơn hết là với chính ta, như một con người.
Cây chìa khóa của con đường giải thoát này có gốc rễ nằm trong đạo Phật, đạo Lão và Yoga, nhưng ta cũng có tìm thấy nó trong các khu công trình của các người Tây phương như Emerson, Thoreau và Whitman, và trong tuệ giác của người Da đỏ nữa. Đó chính là sự ý thức được đặc thù quý báu của giây phút hiện tại và nuôi dưỡng một mối liên hệ mật thiết với thực tại bằng một sự chú ý liên tục và thận trọng. Thái độ ấy trọn vẹn khác hẳn với các khi ta xem cuộc sống này như là một cái gì rất thông thường và đương nhiên!
Thói quen đem quyết tử giây phút hiện tại này cho một sự kiện nào đó chưa xảy ra, đẩy ta thẳng vào quốc tế của thất niệm, và từ đó ta không còn ý thức được màn lưới chằn chịt nối liền mọi sự sống với nhau nữa. Sự thất niệm ấy gồm có việc thiếu ý thức và thiếu hiểu biết về chính bản tâm ta, và tác động ảnh hưởng của nó trên nhận thức và hành động của ta. Vì vậy sự sống của ta, mối tương quan với người khác, và với quốc tế chung quanh, đã trở nên vô cùng số lượng giới hạn. Xưa nay, người ta vẫn thường cho rằng, các yếu tố cơ bản ấy là thuộc lãnh vực tôn giáo, nằm trong một khuôn khổ tâm linh. Nhưng thật ra chánh niệm không có dính dáng gì đến tôn giáo hết, ngoại trừ trong ý nghĩa cơ bản của danh từ ấy, như là một phương tiện đi lại để tiếp xúc với sự huyền nhiệm của sự sống, và ý thức được rằng ta có một mối liên hệ rất mật thiết với hiện hữu chung quanh ta.
Khi ta biết chú ý một cách cởi mở, không để bị chi phối bởi sự ưa thích, ghét bỏ của mình, cũng như các quan điểm, phê bình, xu thế và mong ước, thì sẽ có các cơ hội mới Open và chúng có thể giúp ta thoát ra khỏi được sự trói buộc của vô thức trong ta.
Đối với tôi thì chánh niệm là một nghệ thuật sống tỉnh thức. Bạn không cần phải là một Phật tử hay một nhà Yoga mới có thể thực tập chánh niệm. Thật ra trong Phật giáo, điểm quan trọng nhất là ta phải biết trở về với chính mình, chứ không nên nỗ lực trở thành một cái gì khác
hơn là mình. Đạo Phật dạy cho ta biết tiếp xúc với tự tánh của ta và để cho nó hiển lộ ra một cách không ngăn ngại. Có nghĩa là ta phải tỉnh thức dậy và nhìn thấy sự vật như chúng thật sự như vậy. Thật ra chữ Buddha, Phật, có nghĩa là một người tỉnh thức, một người đã thấy được tự tánh của mình.
Vì vậy, sự thực tập chánh niệm không hề xung đột với bất cứ một tín ngưỡng hay một truyền thống lịch sử nào khác – cho dù đó là tôn giáo hoặc khoa học – và nó cũng không đòi hỏi ta phải tin vào một mạng lưới hệ thống tư tưởng hoặc một chủ nghĩa nào hết. Chánh niệm chỉ đơn thuần là một giải pháp đơn cử giúp ta tiếp xúc được với chính mình một cách toàn vẹn hơn, qua một quá trình tự quán chiếu, tự xét soi và hành động có ý thức. Quá trình ấy không có gì là lạnh nhạt, khô khan và vô tâm hết. Thật ra nền tảng của chánh niệm phải là lòng từ ái, hiểu biết và nuôi dưỡng. Bạn cũng có thể nghĩ đến chánh niệm như là một lòng nhân từ.
– Có một người học trò nói rằng: “Khi tôi là một Phật tử thì cha mẹ, bạn bè tôi ai cũng cũng lấy làm khó chịu. Thế nhưng khi tôi là một vị Phật, thì mọi nguời đều hạnh phúc”.
Nơi Ấy Cũng Là Bây Giờ Và Ở Đây,Trích sáchNguyên tác : Wherever You Go, There You Are .
Tác giả: Jon Kabat-Zinn – Dịch giả: Nguyễn duy Nhiên.
“Thiền tập
áp dụng
Chuyển khoản nội bộ là gì – Cách chuyển tiền nội bộ ngân hàng
vào đời sống hằng ngày”
Nhà Xuất Bản Sinh Thức, trang 3 – 8